Geçmiş kadim medeniyetimizde toplumsal adetler, örfler, geleneklerin her birisi birer doktora tezi yapılabilecek kadar hassas ve insani boyutu yüksek olan değerlerimizdir. Bazı güzel geleneklerimizden söz edelim. Örneğin karı koca merdivenden çıkarken kadın önden çıkardı kocası da ardından gelirdi. Bunun iki nedeni vardı; Hanımının vücudu ifşa olmasın ve hanımının ayağı kayarsa onu tutabilsin. Aynı sebeple merdivenden inerken yine erkek önden inerdi.
Evler mahremiyete uygun inşa edilirdir. Kapı iki tokmak olurdu. Eğer kalın sesli tokmak çalınırsa evdekiler gelen kişinin erkek olduğunu, ince sesli tokmak çalınırsa gelenin kadın olduğunu anlardı. Ona göre hazırlık yapılır ve mahremiyet gözetilirdi. Eğer pencerenin önünde sarı çiçek varsa bunun anlamı; “Evde hasta var, evin önünde gürültü yapmayın” demekti. Pencerenin önündeki kırmızı çiçek ise “Evde gelin olma çağına gelmiş kızımız var, evin önünden geçerken konuşmalarınıza dikkat edin, kaba ve argo konuşmayın” anlamına gelmekteydi. Böylece sokağın mahremiyeti de korunurdu. Ne ince bir medeniyet değil mi?
Damat adaylarında ilk şart abdestli, namazlı olması, içkisi, kumarı olmamasıydı. Bunun da formülleri vardı. Aileler kız istemeye gittiklerinde veya kızları için damat adayı aradıklarında damadın pantolonun dizine bakılırdı, eğer dizinde eskime belirtisi varsa damat adayının namaz kıldığı anlaşılırdı.
Bir eve misafirliğe gittiniz ve sevmediğiniz bir yemek size ikram edildi. Şimdilerde olduğu gibi yemek yarım bırakılmaz ve ikram geri çevrilmezdi. Çözümü kolay. Hemen ev sahibinden bir tabak yoğurt istersiniz. Böylece hem yoğurdu yemeğin üstüne dökerek sevmediğiniz yemeğin tadını değiştirip daha kolay yiyebilirsiniz hem de ev sahibi sizin o yemeği sevmediğinizi anlayarak bir dahaki sefere o yemeği yapmamaya özen gösteriyordu.
Kahve içmenin de incelikleri ve sosyal ipuçları vardı. Hepimiz merak ederiz kahve misafire neden su ile servis edilir. Cevabı çok basit. Eğer misafirin karnı toksa önce kahveyi alır sonra suyu içerdi, ama eğer açsa önce suyu ağzına götürürdü, bu esnada ev sahibi hemen sofra kurma hazırlıklarına başlardı.
Haftaya devam edeceğiz inşallah, selametle…
