Afrika’nın 115 milyon nüfusu ile ikinci büyük ülkesi Etiyopya’da hükümet güçleri ile isyancı gruplar arasında çatışmalar devam ediyor. Etiyopya ordusu geçtiğimiz hafta bazı yerleşim yerlerini savaşarak geri alabildi. İç savaşta binlerce insan yaşamını yitirirken, yüzbinlerce insan yerinden göç etmek zorunda kaldı. Özellikle çatışma bölgelerinde halk temel ihtiyaç maddelerine dahi ulaşımda sorunlar yaşıyor. Şiddetli çatışma koşulları halka yardım yapmak isteyen sivil toplum kuruluşlarına da imkân vermezken, Birleşmiş Milletler’in faaliyetlerinin de hükümet yetkilileri tarafından sınırlandırıldığı, hatta engellendiği iddia ediliyor. Savaş tüm hızı ile devam ederken Etiyopya ordusunun hava saldırılarının sivil kayıplara neden olduğu aktarılıyor, bu yüzden hükümet uluslararası basın tarafından da yoğun tepki alıyor.  

Savaşın bölgeye etkisi

Etiyopya’nın uzun yıllardır tamamlamaya çalıştığı Büyük Rönesans Barajı bölge ülkeleri açısından büyük bir sorun olarak masada duruyor. Nil havzasındaki hidroelektrik santrali yapımına başta Mısır olmak üzere Sudan ve bazı ülkeler karşı çıkıyor. Mısır ile ilişkileri olumlu olan İsrail ise ironik şekilde Etiyopya’yı baraj projesinde destekliyor. Bu durum Etiyopya’daki savaşın sonucuna göre çok ayrı şekilde gelişebilir. Ayrıca Somali’de de çatışmaların devam etmesi ve Eritre güçlerinin Etiyopya’daki savaşa dâhil olması bölgedeki kazanı daha da kaynatıyor. Sudan’daki iç sorunlar ve Eritre ile Cibuti arasındaki gerilim bölgedeki tansiyonun seviyesini belirgin şekilde yukarı çekiyor.  

Etiyopya’daki iç savaş nedeniyle batılı ülkeler kendi temsilcilerini ve vatandaşlarını ülkeden çıkartırken Çin ve Rusya gibi bölgesel güçler sorunun büyütüldüğünü, Amerikalıların ve Avrupalıların bilinçli dezenformasyon yaydıklarını aktarıyorlar. Avrupa Birliği, Etiyopya’da savaşan taraflar ateşkesi kabul etmedikçe ülkenin parçalanma riskinin bulunduğu konusunda uyarıda bulunuyor.          

Etiyopya Hükümeti başta ABD olmak üzere batılı ülkelerin manipülasyon yaptıklarını ve böylece Tigraylı isyancılara da destek olunduğunu belirtiyor. Aslında Etiyopya uzun süredir kıtada Amerika’nın ileri karakolu gibi görev yapıyordu, Somali ve benzeri yerlerde Amerikalıların vekâlet savaşını gönüllü şekilde yürütüyordu. Siyasi ve ekonomik olarak Afrika kıtasında örnek ülkelerden gösteriliyordu. Bugünse Etiyopya’da Çin, Amerika’nın yerini almış görünüyor. Bölgedeki girift ilişkiler o kadar derinleşti ki dengeler tamamen değişti. Zaten Cibuti’deki Amerika ve Çin askeri üslerinin mevcut rekabeti bölgedeki kırılganlığı işaret ediyordu.   

Başbakan Abiy Ahmed Ali

Şüphesiz Etiyopya iç savaşındaki en önemli aktör Başbakan Abiy Ahmed’dir. Ülkesinin Eritre ile savaşının bitirilmesine yönelik katkılarından dolayı 2019 yılında Nobel Barış Ödülü’nü kazandı. Babası Müslüman, annesi ise Hristiyan olan Başbakan daha önce ülkeyi yöneten Derg rejimine karşı da savaşmıştı. Britannica’da geçtiği üzere kendisi bilgisayar mühendisliği okumuş, 2017 yılında da Barış ve Güvenlik alanında doktorasını tamamlamış. Kısa bir süre Bilim ve Teknoloji Bakanlığı da yapmış olan Etiyopya lideri, 2018’de mevcut Başbakanın ani istifası üzerine Meclis tarafından Başbakan seçilmiştir.   

Abiy Ahmed Başbakanlığı döneminde demokratik uygulamaları ve siyasal hakları önemsedi, ülkenin Cumhurbaşkanının bir kadın olmasını destekledi, kabinede cinsiyet eşitliğini gerçekleştirdi. Ayrıca bölgede diğer ülkeler arasındaki krizlerde arabuluculuk yaptı. Bu faaliyetlerinden ötürü ünü ülke dışına da yayıldı. Böylece Nobel Barış Ödülü’ne hak kazandı. Ancak son bir yılda ülkedeki çatışmalar sırasındaki Abiy Ahmed’in söylemleri ve faaliyetleri geçmişteki başarılarına gölge düşürmüş görünüyor. Özellikle uluslararası medya organlarında Abiy Ahmed’in tekrardan önceki yönetimler gibi otoriter uygulamalara geri döndüğü çokça işleniyor. Gerçekten de halkın isyancılara karşı silahlanması ile ilgili Başbakan’ın söylemleri oldu. Öyle ki geçtiğimiz günlerde Facebook bile Başbakan’ın paylaşımının halkı şiddet kullanmaya teşvik ettiğini belirterek kendisinin yazılarını yayından kaldırdı.