Kıtalara hükmetmiş Osmanlı İmparatorluğu kendi içinde yaptığı yenilikle zamana direnç göstermiş ve yüzyıllar boyunca dünyada varlığını sürdürmüştür. Gelişen teknolojiyle beraber alınan yenilikçi kararlar halkın nezdinde büyük heyecana sebep olmuştur. Peki, Ulaşım ve eğitim alanında en çok yenilik yapan padişahlar hangisi? işte detaylar…

II. ABDÜLHAMİT

Abdülhamit 1876’da Osmanlı Devleti’nin ve Türk tarihinin ilk anayasası olan Kanun-u Esas ’yi kabul ve ilan etmiştir. Bu anayasa ile devletin yönetim şekli meşrutiyet olmuş, Üyelerini halkın seçtiği Me- busan Meclisi açılmış, temel hak ve özgürlükler anayasal güvenceye alınmıştır. Kanun-u Esasi ve Meşrutiyet ile, halkın devlete olan bağlılığı artırılması ve Avrupa devletlerinin Osmanlı iç işlerine karışma­sının engellenme amaçlanmıştır. Meşrutiyet’in ilanı ile;

Osmanlı halkı ilk defa padişahın yanında yöne­time katılmıştır. Osmanlı ülkesinde demokrasi yönetimi anlayışı­nın gelişmesinde önemli bir adım atılmıştır. Osmanlı Devleti’nde parlamenter sisteme geç ­miş, ülke sorunlarını görüşüp karara bağlaya­cak bir meclis açılmıştır.

19. YÜZYILDA OSMANLI DEVLETİMDE BAZI NEMLİ GELİŞMELER

Ceride-i Havadis, Tercüman-ı Ahval ve Tasvir-i Efkar gibi gazeteler çıkarılmıştır. Bu gazeteler halkın aydınlanmasına ve toplumun kültürel ge­lişimine katkı sağlamıştır.

Sultan Abdülaziz 1867 yılında şehzade II. Ab- dülhamit ile birlikte 46 gün süren Avrupa gezisi­ne çıkmış, Paris, Londra, Brüksel gibi Avrupa şehirlerini gezmiştir. Bu gezi Avrupa’da büyük yankı uyandırmıştır. Abdülaziz yurt dışı seyaha­tine çıkan ilk Osmanlı padişahı olmuştur.

19. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde ulaşıma önem verilmiştir. İlk demir yolu 1866’da İzmir ile Aydın arasında İngilizler tarafından yapılmıştır. Demir yolunun burada yapılmasında bölgenin hem ka­labalık nüfusa sahip olması hem de İngiliz sana­yisinin ihtiyaç duyduğu ham maddeye kolay oluşabilecek bir konumda bulunması etkili olmuştur.

Berlin – Bağdat ve Hicaz demir yolları da yapıl­mıştır. Bu yolların yapılması ulaşım, iletişim ve ti­caret faaliyetlerinin yanında, savaşlarda silah, cephane ve asker taşınmasını da kolaylaştırmıştır.

Abdülhamit Döneminde mesleki ve teknik eğitimin gelişmesi ve ülke genelinde yayılması için okullar açılmıştır. Ülkede telgraf ve demir yolu ağı genişletilmiştir.

II. MAHMUT

ASKERÎ ALANDAKİ YENİLİKLER

Yeniçeri Ocağı kaldırılmış, yerine Asakir-i Man- sure-i Muhammediye adı yla Avrupa tarzında yeni bir ordu kurulmuştur.

Ordunun doktor ihtiyacı için Tıbbiye, subay ihti­yacı için Harp Okulu açılmıştır.

YÖNETİM ALANINDAKİ YENİLİKLER

Mahmut her alanda yeni kanun ve tüzükler hazırlatmıştır. Bu nedenle “Mahmut-u Adli un­vanıyla anılmıştır.

Divan-ı Hümayun kaldırılarak yerine Nazırlıklar (Bakanlıklar) kurulmuş, askerî ve idari işleri dü­zenlemek için danışma meclisleri kurulmuştur. İller merkeze bağlanmış, mahalle ve köylere muhtarlar tayin edilmiştir. Böylece devletin oto­ritesi güçlendirilmeye çalışılmıştır. Tımar sistemi kaldırılarak devlet memurlarına § maaş bağlanmıştır. Memurlara ceket, pantolon | ve fes giyme zorunluluğu getirilmiştir. İlk defa nüfus sayımı yapılmıştır. Sayım askerî o amaçlı olduğu için sadece erkekler sayılmıştır. Takvim-i Vekayi adıyla ilk resmi gazete çıkarılmıştır. İlk kez modern anlamda posta ve polis teşkilatı kurulmuştur.

EĞİTİM VE KÜLTÜR ALANINDA YENİLİKLER

İstanbul’da ilköğretim zorunlu hâle getirilmiştir. Bu uygulama ile toplumda eğitim düzeyinin yükseltilmesi hedeflenmiştir.

Avrupa tarzında eğitim veren okullar açılmış, Avrupa’ya öğrenciler gönderilmiştir. Bu durum Osmanlıların Batı kültürleriyle etkileşiminin art­masına ortam hazırlamıştır. Yüksek okullara öğrenci yetiştirmek için rüştiye­ler kurulmuştur.

Editör: TE Bilisim