Deniz Unay / Diriliş Postası

İslam ile yoğrulmuş Türk kültürünün ve dilinin yavaş yavaş yok olması da bu globalliğin peşi sıra getirdiği bir erozyon olarak karşımıza çıkıyor.

Giyim şeklinden yemek kültürüne, davranışlardan müzik zevkine kadar birçok değişim önüne geçilemez şekilde bu büyük erozyonun sonucu oluyor. Yeni neslin bir önceki jenerasyon ile çatışmasının temelinde de bu bilinçsiz globalleşme yer alıyor.

ASIRLIK GELENEĞİMİZ KAHVE KÜLTÜRÜMÜZ

“Türk’’ ya da “Anadolu’’ tabirlerinin bir yabancıda neler çağrıştırdığını düşündüğümüzde aklımıza birçok kavram gelecektir:

Türk kahvesi Türk hamamı Türk lokumu Baklava Kebap Yoğurt vs.

Bu iki kelimeden bir yabancının zihninde çağrışım uyandırabilecek yüzlerce kavram sıralayabiliriz. Asırlara sığmayan medeniyet tarihimiz içerisinde ihtiyaç ve zevklerden oluşan bu kavramlar kendi içerisinde de birer ritüeli ve kültürü barındırıyor.

Türk kahvesi üzerine zihin jimnastiği yaptığımızda yaşadığımız erozyonu daha net ortaya çıkarabiliriz. Dünya’ya mal olmuş ve merak uyandırmış bir kahve kültürümüz var. Anadolu coğrafyasına yerleşmemizle birlikte çevremizdeki toplumlarla (özellikle Ortadoğu) etkileşimimiz neticesinde ortaya çıkan ve kendi kültürümüze ve damak zevkimize uyarladığımız kahve, günümüzdeki ne yazık ki unutulmaya yüz tutmaya başladı.

Fazla değil 30-40 yıl öncesine gittiğimizde -yaşı yetenler bilecektir – her evde bir cezve ve Türk kahvesi olduğunu; her an gelebilecek misafir için ikram amacıyla hazır tutulduğunu biliriz. Üstelik bu hal-i hazırlık zengin, fakir fark etmeden her ekonomik ve sosyal kültüre mensup evde olurdu. Kahve bizim kültür dünyamızda birçok anlam ifade eder:

Hayırlı bir işin ardından bir sözleşmedir.

Güzel bir ziyafetin ardından son demdir. Ansızın gelen bir misafirin damağına şenliktir. Uzun ve yorucu çalışmaların perde arasıdır. Yan komşuyla yapılan muhabbetin eşliğidir.

Kültürümüzdeki kahvenin bunun gibi birçok anlamı vardır. Kahvenin yapılış şekli, içiş adabı ve içilme zamanı vardır. Bu da zaman içerisinde oluşan ‘’kahve kültürümüzün’’ kaideleridir. Ne yazık ki popüler kültürün tüm yerel kültürlerde yarattığı erozyonun etkilerini kahve kültürümüzde de görüyoruz. Sadece kahve kültürümüzde değil, dolaylı yollardan dilimizde de tahribat yaratan bu erozyon neticesinde dünyaya mal olmuş, nam salmış bu kültür yok olmaya başladı.

YABANCI KAHVE ZİNCİRLERİNİN YARATTIĞI TAHRİBAT

Yemek ve içmek üzerine oluşan kültürümüzdeki tahribatın tarihini incelediğimizde 60-70 yıllık bir mazinin tablosunu görüyoruz. Conilerin bir şekilde bizlere benimsettiği ‘’beyaz ekmek’’ ile başlayan bu kültür erozyonu, zaman içerisinde birçok değerimize sıçramış. Lahmacunun yerini pizza, ekmek arası köftenin yerini hamburger, baklavanın yerini waffle, kahvenin yerini de cappucino almaya başladı.

Kahve zincirlerinin istilası ile başlayan bu erozyon neticesinde birçok kavram da dilimize yerleşmeye başladı. Dimağımızda Türk kahvesinin tadını bırakamayacak o kadar çok kelime dilimize yerleşti ki, adete Türkçe büyük bir istilanın altına girdi.

Meşhur kahve zincirlerinin menüsünden bir demet:

Caramel Macchiato – Karamelli Macchiato

Flat White – Düz Beyaz Ristretto Bianco – Beyaz Sert Caffè Americano – Amerikan Kahve Caffè Latte – Sütlü Kahve Caffè Mocha – Mocha Kahve White Chocolate Mocha – Beyaz Çikolatalı Mocha Cappuccino – Kapuçino Espresso – Espresso’nun Türkçe Karşılığı İtalyan Kahvesidir. Espresso Con Panna – Kremalı Espresso Espresso Macchiato – Lekeli-Desenli Espresso Buzlu Caffè Americano – Buzlu Amerikan Kahvesi Buzlu Caffè Latte – Buzlu Sütlü Kahve Buzlu Caffè Mocha – Buzlu Mocha Kahve Buzlu White Chocolate Mocha – Buzlu Beyaz Çikolatalı Mocha Buzlu Caramel Macchiato – Buzlu Karamelli Desenli Kahve

“Filtre kahve’’ adında oluşturulmaya çalışılan ayrı kültürün etkisi ise şöyle:

Filtre Kahve – Adı üstünde filtre kahve Buzlu Filtre Kahve – Buzlu filtre kahve Caffè Misto – Karışık Kahve Buzlu Misto – Buzlu Karışık Cold Brew – Soğuk Koyu Kahve Sütlü Cold Brew – Sütlü Soğuk Koyu Kahve

Ve diğer yabancı kahveler:

Coffee Frappuccino Blended Beverage – Kahve Frappuccino (Karışık İçecek) Espresso Frappuccino Blended Beverage – Espresso (İtalyan Kahvesi) Frappuccino (Karışık İçecek) Caramel Frappuccino Blended Beverage – Karamel Frappuccino (Karışık İçecek) Mocha Frappuccino Blended Beverage – Mocha Frappuccino (Karışık İçecek) Java Chip Frappuccino Blended Beverage (Kahve İçermez) – Java Chip Frappuccino (Karışık İçecek) Chocolate Frappuccino Blended Beverage (Kahve İçermez) – Çikolatalı Frappuccino (Karışık İçecek) Vanilla Frappuccino Blended Beverage (Kahve İçermez) – Vanilyalı Frappuccino (Karışık İçecek)

Sadece kahvemiz değil; kahvenin yoldaşı Rize çayımız bile rakiplerle karşılaşmaya başladı. Birçok çay çeşidi menülerimize girdi:

Earl Grey – Kont Grisi English Breakfast – İngiliz Kahvaltısı Chai Tea – Chai Çayı Mint Blend – Nane Karışımı Spearmint Green Tea – Naneli Yeşil Çay Chai Tea Latte – Sütlü Chai Çayı Buzlu Chai Tea Latte – Buzlu Sütlü Chai Çayı

Birçok uzak milletin ve kültürün etkisi kahve ve çay kültürümüzün yanında Türkçemizi de yok etmeye başladı. Türkçemiz yeni tabirlerin istilası altında gençlerimizin kafasında farklı bir dil olarak şekillenmeye başladı.

SOSYAL MEDYA VE POPÜLER KÜLTÜRÜN ETKİSİ

Bu erozyonun temelinde şüphesiz sosyal medyanın etkisi var. Gençlerin örnek aldığı, benzemeye çalıştığı, taklit ettiği ‘’ünlülerin’’ bilinçli ya da bilinçsiz olarak yaptıkları paylaşımlar farklı bir kültürü doğururken kendi öz kültürümüzü de adım adım yok etti.

Kendini ‘’sanatçı’’ olarak gören bir ünlünün bir mekanda çekindiği Caramel Macchiato içeren paylaşım Türk kahvesini; bir film yıldızı ‘’sanatçı’’nın set arasında verdiği molada yudumladığı Chai Tea ile birlikte sosyal medyaya verdiği poz ise Rize çayının yerini aldı.

Gençlerimiz için değişen manevi ve kültürel değerler aslında adım adım milli kültürümüzü ve zihnimizi de yok ediyor. Sosyal medya dediğimiz ‘’makyajlı sahne’’nin sebep olduğu yok oluş gençlerimizin elinde adım adım gerçekleşiyor.

Farklı olanın, ilgi çekenin, çılgınlık barındıranın ‘’doğru’’ sayıldığı zihinsel yapılar içerisinde asırlık geleneklerimizin de yok oluşuna tanık oluyoruz. ‘’Sanatçı’’ kavramının genişlemesi ve değişmesiyle gençlerimize örnek teşkil eden kişilerin yarattığı akımlar, kültürel değerlerimizi bir bir yakıyor.

DEĞERLİ OLANI BULMADAKİ ÇELİŞKİ

Gençlerimiz için oluşan ‘’değerli’’ kavramı her şeyin maddi bir çerçevede oluştuğu kültürü de beraberinde getiriyor. Maddi değeri yüksek kıyafetler, ayakkabılar, arabalar, takılar, cihazlar vs. manevi değerleri yok etti. Asırlık bir kültürümüz olan ‘’kahve’’ de bu maddiyatın içerisinde ‘’manevi’’ anlamını tamamen yitirdi.

Editör: TE Bilisim