Sosyal Medya Uzmanı Deniz Unay
Virtual Reality kısa VR olarak hayatımıza giren sanal gerçeklik, çeşitli teknolojiler ve yazılımlar kullanılarak kurgu ile gerçeğin birleştirilebildiği teknolojiler olarak açıklanabilir. Öte yandan birbiri ile çok sık karıştırılan diğer bir kavram olan Augmented Reality (Artırılmış Gerçeklik) ise gerçek dünya ile etkileşimi çok daha yüksek, gerçek zamanlı sesler, görüntü ve grafikler ile dolaylı fiziksel ya da canlı olarak gerçekliğin zenginleştirilerek sunulması olarak tanımlanabilir. Her iki kavramın birbiri ile karıştırılmasında en büyük unsur ise temelde benzer prensipler ile çalışmalarıdır. İkisi arasındaki temel fark ise biri sanal görüntüler ve grafiklerin yer alırken AR teknolojisinde ise gerçek dünya ile grafiklerin birleşimi söz konusudur. İlk defa sanal gerçeklik fikrinin dikkate alınması ve ortaya çıkmasında 1965 yılında ABD’de bulunan Bell Laboratuvarında Ivan Sutherland tarafından bir bilimsel makale ile sunulmuştur. Genel olarak sanal gerçekliğin gerçeğe en yakın deneyimi sunması için gerekli unsurları sıralayarak konuya açıklık getirmeye çalışmıştır. Sanal gerçeklik kavramı ile mevcut gerçeğin teknoloji sayesinde daha da iyileştirilebileceği ya da yepyeni ve farklı bir gerçeklik algısının oluşturulabileceği görüşü bu çalışma ile gündeme gelmiştir. Günümüzde gelişen teknolojiler sayesinde sanal gerçeklik en basit akıllı mobil cihazlar ile kullanılabilmektedir. Eğitim ve öğretime destek vermesi ile öğrenciler için öğrenme deneyimleri de bu araçlar ile bir hayli artırılmıştır. Eğlence amacı başta olmak üzere birçok farklı konuda sanal gerçeklik ve artırılmış gerçeklik kavramları günümüzde henüz gelişim gösteriyor olsa da geleceğin en önemli teknolojilerinden biri olarak değerlendirilmektedir.
Virtual Reality nedir?
Sanal gerçeklik, çeşitli teknolojik araçlar kullanılarak oluşturulan kurgusal bir evrende, gerçek ile kurguyu birleştiren bir teknolojidir. Özellikle öğrenme sürecinde sanal ortamların oluşturularak çeşitli simülasyonlar ile kişilerin bu ortamlara dahil edilmesi sağlanır. Son yıllarda VR teknolojisinin gelişim göstermesine bağlı olarak özellikle eğitim ve öğretimde öğrenci deneyimlerini zenginleştirmek için sanal gerçeklik teknolojilerine başvurulmaktadır. Gerçekliğin yazılımlar ile kurgusal olarak sanal ortama aktarılması olarak tanımlanabilecek bu kavram, gerçekliğin yeniden yapay yaratılması olarak açıklanabilir. Hem görsel hem de işitsel olarak kullanıcıların sanal ortam içinde olmalarına rağmen gerçekliği en yakın şekilde hissederler. Gerçeğe yakın bir his vermesi ve sanal olmasına rağmen deneyimi iyileştirmektedir. NASA başta olmak üzere birçok farklı resmi kurum tarafından astronotların eğitimleri sırasında veya askeri eğitimlerde son yıllarda sanal gerçeklik teknolojilerine başvurulmaya başlanmıştır. Öte yandan karmaşık sorunların çözümü için bilgisayar ile direkt etkileşime girilerek zaman kazanma ve etkili sonuçlar elde etme gibi avantajlar sağlaması mümkündür.
AUGMENTED REALİTY NEDİR?
Sanal gerçeklik kavramı ile çok sık karıştırılan artırılmış gerçeklik, sanal ortam yerine gerçek dünyayı kullanarak bu dünyanın daha da zenginleştirilebilmesini sağlar. Gerçek dünya ve sanal ortam bir araya AR teknolojisi ile getirilerek birçok yönden farklı bir deneyim yaşanabilir. Örneğin evinizdeki masanızın üzerinde çeşitli hayvanların veya dinozorların hareket ettiklerini görmeniz AR teknolojisi ile mümkündür. Bir dönemin popüler uygulamalarından Pokemon GO oyunu bu konuda sanal gerçeklik ve artırılmış gerçeklik arasındaki farkın anlaşılmasındaki en iyi örnek olabilir. Bilgisayar tarafından gerçek ortamın ses, görüntü veya GPS gibi unsurlar kullanılarak zenginleştirilmesini sağlayan AR teknolojisi, zaman içinde farklı bir yöne evrilmeyi başarmıştır. Giyilebilir teknolojik ürünlerin AR ve VR teknolojisi kullanılarak geliştirilmesine bağlı olarak hayatımızı kolaylaştıran birçok yeni unsurda gündeme gelmiştir. AR teknolojisinde ortamın zenginleştirilmesi gerçek zamanlı ve gerçek dünya üzerinde yapıldığı için bu sistem yakın gelecekte basit gözlükler kullanılarak deneyimlenebilecek.
ARALARINDAKİ FARKLAR NELER?
Sanal ve artırılmış gerçeklik kavramaları günümüzde birbiri ile en sık karıştırılan teknolojik kavramlar arasında yer almaktadır. Çoğu zaman her ikisi de tek bir teknoloji olarak algılansa da her ikisinin de birbirinden ayrılan özellikleri mevcuttur. Bu özellikler arasında en dikkat çekeni ise VR teknolojisi bilgisayar destekli olarak sanal ortamlar üzerinde bir gerçeklik yaratırken, AR teknolojisi ise doğrudan gerçek dünyada gerçek zamanlı olarak zenginleştirme ve yeni bir gerçeklik oluşturmaktadır. Her iki kavramın da benzer yönleri olduğu gibi farkları da bir hayli fazladır.
Sanal gerçeklik ve artırılmış gerçeklik arasında dikkat çeken en önemli farklar:
• Sanal gerçeklik gerçeklikten çoğu zaman uzaktır ve soyut bir evren sunar. Artırılmış gerçeklik ise doğrudan gerçek zamanlı olarak gerçek hayatın içinde yer alır.
• AR ile doğrudan gerçek nesneler ile etkileşime geçilirken, VR teknolojisinde nesnelerde grafiklerden öteye geçemez.
• VR daha çok giyilebilir ve tüm görüş açısını kaplayacak cihazlar ile kullanılırken AR ise basit gözlükler hatta mobil uygulamalar ile kullanılabilir.
Bunlar ve benzeri daha pek çok ayırt edici farktan söz etmek mümkündür. Her iki kavramın da üzerinde AR’ın bir üstünde yer alan yeni bir kavram ise mixed reality yani karma gerçeklik kavramı da her ikisinden de ayrı bir tanımlamaya sahiptir.
Hayatın her alanını etkiliyor
Henüz yeni yeni hayatımıza girmeye başlayan önemli teknolojilerden olmasına rağmen kısa sürede geleceğin önemli teknolojileri arasında yer almayı başaran AR ve VR teknolojileri daha şimdiden hayatın her alanında kullanılmaya başladı. Özellikle mobil cihazlar ile kullanımının da mümkün hale gelmesi AR teknolojisi ile günlük hayatta çok daha eğlenceli ve işlevsel olarak günlük hayatta da kullanılabilmektedir. Sanal ve artırılmış gerçeklik teknolojileri günümüzde kültür sanat faaliyetlerinden bilimsel araştırmalara ve eğlenceye kadar birçok farklı alanda günümüzde etkin biçimde kullanılmaktadır. Birçok alanda kullanımını rastladığımız bu teknoloji sayesinde gerçeklik algısı birçok yönden değişim göstermiştir. Özellikle son yıllarda kullanımı hızla yaygınlaşan sanal gerçeklik ve artırılmış gerçeklik teknolojileri gerçeğin yeniden yorumlanmasına katkı sağlaması nedeniyle eğitim ve öğretim alanında da kullanımı yaygınlaşmıştır.
DÜNYADAKİ ÖNEMLİ PROJELER
Sanal ve artırılmış gerçeklik projeleri günümüzde birçok ülkede farklı alanlarda yaygın bir kullanıma sahiptir. Dünyada bu alanda yapılan çalışmalara ve projelere baktığımızda son derece verimli uygulamalara rastlanmaktadır. The Night Cafe ile sanal gerçeklik alanında dünyaca ünlü ressam Vincent Van Gogh’un gözünden eserlerine bakış sağlanabilmiştir. Öte yandan farklı bir proje olan Surgevry ile özellikle cerrah olmak isteyen tıp öğrencilerinin sanal gerçeklik ile cerrahi müdahaleler yapmaları sağlanmıştır. Sanal ve artırılmış gerçeklik teknolojileri birçok marka tarafından da ürün tanıtımları ve çeşitli reklamlar için de tercih edilmektedir. Bu alanda ön plana çıkan firmalar arasında yer alan Land Rover, Discovery Sport modelini sanal gerçeklik ortamlarında müşterilerinin aracı incelemelerini sağlamıştır. Benzer şekilde bir başka otomobil devi olan Volkswagen ise artırılmış gerçeklik ile billboardlarda Beetle modelinin tanıtımını gerçekleştirmiştir. Dünya genelinde birçok farklı projeyle sanal ve artırılmış gerçeklik uygulamalarının kullanılması günümüzde ve gelecekte gerçeklik algısının birçok yönden değişiklik göstereceğinin ortaya koymaktadır. Teknoloji firmaları tarafından yapay zeka ve giyilebilir yeni ürünlerle desteklenen bu teknolojiler zaman içinde günlük hayatta daha etkin ve verimli bir kullanım alanına sahip olacak gibi görünüyor.
