Sümeyye Aksu / Ankara / Özel Haber
2019 yılının Mart ayında Çin’in Wuhan kentinde ortaya çıkan ve oradan bütün dünyaya yayılıp adeta küresel çapta hayatı felç eden koronavirüs (kovid-19) salgınında yeni mutasyon kabusu yaşanıyor. Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ)haftalık epidemiyolojik raporunda, İngiltere’de ortaya çıkan yeni türün 70, Güney Afrika’da ortaya çıkan yeni türün ise 31 ülkede tespit edildiği duyuruldu. Birbiri ardına ortaya çıkan koranavirüs mutasyonları, salgın endişesini daha da artıyor. Koronavirüsün İngiltere’de ve Güney Afrika’da ortaya çıkan ve daha hızlı bulaşan yeni türleri dünya genelinde yayılmaya devam ediyor.Koronavirüs vakaları arttıkça, yakın gelecekte daha fazla mutasyonun keşfedilmesi de kuvvetle muhtemel görünüyor.Peki mutasyon hakkında ne biliniyor?
MUTASYONLAR NASIL ORTAYA ÇIKIYOR?
BBC’nin derlediği verilere göre, İngiltere’de ortaya çıkan yeni varyantta aşağı yukarı yirmiden fazla mutasyon var. Bunlardan bazıları koronavirüsün dış yüzeyindeki spike (sivri uçlu) proteini adı verilen dikensi çıkıntılara dair farklılıklar. Bu proteinler virüsün insan hücrelerine daha kolay tutunup içine girmesini sağlıyor. Teorik olarak bu protein çıkıntılarının mutasyona uğrayarak insan hücrelerine daha da kolay tutunup enfekte etme özelliğine sahip oluyor. Cambridge Üniversitesi’nden DrRavindraGupta, daha önce yapılan araştırmaların son varyantta da bulunan bir mutasyonun virüsü daha bulaşıcı hale getirmiş olabileceğini gösterdiğini not ediyor. Güney Afrika’daki varyant da 20 den fazla mutasyon içeriyor ve İngiltere’deki varyant gibi virüsün insan hücrelerine daha kolay tutunmasını sağlayan protein çıkıntılarıyla ilgili.Bazıları da virüsün hücrelere girişini engelleyen antikorları etkisiz hale getirebilecek özellikler. Bilim insanları bu değişimin virüsün bağışıklık sistemini daha kolay yenmesi anlamına gelebileceğine işaret ediyorlar.
YENİ MUTASYON ÇOK DAHA HIZLI YAYILIYOR
“Yoğunlaştırılmış dizileme” adı verilen bir yöntem sayesinde Aralık ayında önce İngiltere ve ardından Danimarka’da yaygın olarak görülen B.1.1.7 varyantının, ilk tespit edilen virüsten yüzde 70’e kadar daha hızlı yayıldığı saptandı. Mutasyon geçirmiş virüs, Çin ve ABD’nin de aralarında bulunduğu Avrupa ülkelerinde de tespit edildi. Hızlı yayılmanın nedeni, virüs yüzeyindeki başak (spike) proteinin bir kısmında küçük bir değişikliğin meydana gelmesi. Bu kopyalama hataları nedeniyle, mutasyona uğramış virüs, orijinal koronavirüsten daha fazla çoğalabiliyor, iletilebiliyor veya bağışıklık sistemini kandırabiliyor.DSÖ Maria Van Kerkhove, Kovid-19’un İngiltere’de ortaya çıkan yeni türünün orijinalden daha hızlı yayıldığını ve bulaşma katsayısını 1.5’a çıkardığını belirtti. DSÖ, Kovid-19’la mücadele ekibinin lideri Maria Van Kerkhove, koronavürisün yeni mutasyonunun orijinalden daha hızlı yayıldığını belirterek İngiliz doktorlarının gerçekleştirdiği modellemelerden elde edilen verileri gösterdi. Kerkhove, “Bu veriler, üreme katsayısının 1.1’den 1.5’e yükseldiğini gösteriyor” ifadesini kullandı. Ancak ellerindeki enformasyonun, virüsün “selefi” ile aynı şekilde yayıldığını gösterdiğini kaydeden DSÖ uzmanı, dolayısıyla mücadele yöntemlerinin de aynı olduğunu söyledi.
İNGİLTERE MUTASYONU TÜRKİYE’DE
Dünya çapında paniğe neden olan mutasyonlu virüs Türkiye’de de ortaya çıktı. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, ilk olarak İngiltere’de tespit edilen mutasyona uğramış koronavirüsün Türkiye’de de tespit edildiğini açıklayarak, İngiltere’den yurda girişlerin geçici olarak, tamamen durdurulduğunu duyurmuştu. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, “İngiltere kaynaklı mutasyon sebebiyle yapılan incelemelerde bu ülkeden yurda giriş yapan 15 kişide mutasyonlu virüs tespit edilmiş ve kontrol altına alınmıştır. İngiltere’den yurda girişler geçici olarak tamamen durdurulmuştur” ifadelerini kullanmıştı. Bilim insanları tarafından daha tehlikeli olduğu belirtilen Güney Afrika mutasyonu henüz Türkiye’de tespit edilmedi.
AŞILAR MUTASYONA KARŞI ETKİLİ
İngiltere’de keşfedilen mutasyona uğramış kovid-19 türü nedeni ile Avrupa’da birçok ülke önlemleri sıkılaştırırken, aşıların virüsün yeni türüne karşı etkili olup olmayacağı tartışması başladı.Aşılar üzerinde çalışan bilim insanları, geliştirdikleri formülün yeni varyantlar üzerinde de etkili olacağını öngörüyor. Almanya Sağlık Bakanı JensSpahnyaptığı açıklamada, İngiltere’de ortaya çıkan ve çok hızlı bir şekilde yayılmaya başlayan mutasyon geçirmiş yeni kovid-19 türünün aşı üzerinde bir etkisinin olmadığını ifade etti. ABD’de bir ilaç şirketi tarafından yapılan araştırmada ise, Prof. Dr. Şahin ve eşi Dr. Özlem Türeci’nin geliştirdiği BioNTech aşısının koronavirüsün 16 mutasyonuna karşı çok etkili olduğu belirtildi. İngiltere ve Güney Afrika’da görülen yeni koronavirüs türüne karşı etkisinin de araştırıldığı belirtilen açıklamada, “Biz 16 farklı mutasyonu test ettik. Virüs aşıya karşı kayda değer bir etki göstermedi” denildi.
AŞI HASTALIĞININ ŞİDDETİNİ AZALTIYOR
DW haberinde göre, aşı olmak, koronavirüse bağlı kovid-19 hastalığının şiddetli seyrini hafifletebilir veya en iyi koşullarda onu tamamen önleyebilir. Bununla birlikte, pek çok şey henüz yeterince araştırılmamış durumda. Aşı korumasının ne kadar süreceği ve bir aşının virüsün halk arasında yayılmasını azaltmaya ne ölçüde yardımcı olduğuna dair henüz net çalışmalar bulunmuyor. Aşılanan kişilerin hastalığı başkalarına bulaştırıp bulaştıramadığı konusunda kesin bir bilgi yok.Ancak kesin olan bir husus var: Mevcut bilgilere göre, her ikisi de mRNA temelli BioNTech/Pfizer veya Moderna’nın aşılarından iki doz olduysanız bu aşılar koronavirüse karşı yüzde 95’e kadar koruma sağlıyor.
AŞI SONRASI KURALLARA DİKKAT!
Robert Koch Enstitüsü’ne (RKI) göre, aşılanan kişilerin koronavirüsü başkalarına bulaştırıp bulaştırmayacağı ve ne ölçüde bulaştırabileceği henüz netlik kazanmadı. Almanya’da salgınla ilgili verileri izleyen RKI’nin açıklamasına göre, “Elimizde bulunan mevcut veriler, kovid-19’a karşı mRNA temelli aşıların bulaşmayı önleme veya azaltma açısından etkinliğinin kesin bir değerlendirmesine izin vermiyor” O sebepten RKI, bu veriler elde edilene kadar, genel olarak tavsiye edilen koruyucu önlemlerin aşılamadan sonra da izlenmeye devam edilmesi gerektiğini belirtiyor. Bu önlemler ise sosyal mesafeyi korumak, hijyen kurallarına dikkat etmek ve maske kullanmak olarak sıralanıyor.
