Çeyiz parası alma süreci genel olarak çok kısadır. SGK’ya başvuru ve başvurunun kabul edilmesi halinde paranın yatırılması aşamalarından oluşmaktadır. Çeyiz parası, evlenme ödeneği ya da evlenme yardımı olarak da bilinen devletin verdiği yardım parasıdır. 2008 yılından beri yetim aylığı alan kadınlara evlendikleri zaman verilen toplu bir paradır.
Çeyiz parası 2016 yılından bu yana uygulanan çeyiz hesabıyla karıştırılmaktadır. Çeyiz hesabı, kişinin kendi parasını çeyiz hesabına yatırarak üç yıl sonunda %10 ile %25 arasında bir oranın da devlet tarafından ekleneceği hesabı ifade eder. Evlilik aşamasında olan birinin bu sayede elindeki parasını artırarak değerlendirmesi mümkündür. Çeyiz parası ise bundan çok farklı bir evlilik yardımını ifade eder.
Çeyiz parasında kişinin kendisinin yatırdığı bir para söz konusu değildir. Çeyiz parası verilecek kadının evlenmeden önce aldığı yetim parası evlendikten sonra kesileceği için evliliğe de katkısı olması isteğiyle devlet tarafından yetim kadına toplu bir ödeme yapılmaktadır. Yetim kadına verilen bu çeyiz parası bir defaya mahsus olarak verilmektedir.
ÇEYİZ PARASI BAŞVURU ŞARTLARI NELERDİR?
Çeyiz parası alabilmek için aşağıdaki şartlar gerçekleşmelidir:
- Anne ya da babasını kaybedip yetim aylığı alan bir kadın olmalıdır.
- Yetim kadın yaşı fark etmeksizin ilk evliliğini yapıyor olmalıdır.
- Yetim kadın sigortalı olarak çalışmıyor olmalıdır. Şayet sigortalı çalışan kadınlara yetim aylığı verilmediği için çeyiz parası da verilmemektedir.
- Yetim kadın kimliği, evlilik cüzdanı ve SGK’dan aldığı ve doldurduğu başvuru dilekçesiyle çeyiz parası için SGK’ya başvurmalıdır. Ancak çeyiz parası için başvuru il ya da ilçe SGK müdürlüklerine de yapılabilmektedir.
- Emekli sandığı üzerinden yetim aylığı alanlar için farklı bir çeyiz parası başvuru şartı söz konusudur. Anne ya da babasından dolayı yetim aylığı alan kadın, ebeveyni 1 Ekim 2008’den önce memur olmuşsa başvurusunu SGK Kamu Görevlileri Emeklilik İşlemlerine Dair Başkanlık’a yapmalıdır. Aksi halde yani söz konusu tarihten daha sonra memur olunmuşsa o halde normal başvuru merkezine başvurulacaktır.
- Evlendikten itibaren 5 yıl içinde başvuru yapılmalıdır.
ÇEYİZ PARASININ BAŞVURU SONUCU NASIL ÖĞRENİLİR?
Çeyiz parası başvuru sonucu e-devlet üzerinden yapılmaktadır. Yetim kadın evliliğinden itibaren beş yıl içinde yukarıda açıklanan kurumlardan birine başvurduktan sonra kurumun söylediği yaklaşık süre içinde çeyiz parası başvuru sonucu belli olacaktır. Başvuru sonucunun belli olacağı hatta başvuru kabul edilirse paranın yatacağı süre dahi başvurulan kurumun iş yoğunluğuna bağlı olduğundan kesin bir süre verilememektedir.
Süresi belli olmadığından başvurudan makul bir süre sonra aralıklı olarak e-devlet üzerinde başvuru sonucu kontrol edilmelidir. E-devlet sistemi üzerinden başvuru sonucu şöyle kontrol edilebilir: Öncelikle arama motoru üzerinden ya da uygulama üzerinde e-devlet sistemine giriş yapılmalıdır. Ardından e-devlet sisteminin arama butonu üzerinden “çeyiz parası sorgulama” kelime grubu aratılarak başvuru sonucu görüntülenebilmektedir.
ÇEYİZ PARASININ MİKTARI NE KADARDIR?
Çeyiz parasının miktarı belli bir meblağ değildir. Yetim kadının aldığı yetim aylığına göre belirlenmektedir. Ayrıntılı olarak açıklandığında şöyle denebilir:
Yetim aylığı 4/c sigorta kolundan veriliyorsa, yani yetimin ebeveyni memurken ya da memur emeklisiyken ölmüş ise yetimin çeyiz parasının miktarı aldığı yetim maaşının 12 katı kadardır.
Eğer yetim aylığı 4/a ya da 4/b üzerinden veriliyorsa, yani yetimin ebeveyni işçi ya da serbest meslek çalışanıyken ya da bunlar üzerinden emekliyken ölmüş ise çeyiz parası yetim maaşının 24 katı olarak verilecektir.
Çeyiz parası, yetim kadının en son aldığı aylığıyla yukarıdaki durumlardan hangisine giriyorsa buna göre belirlenecek katın (12 ya da 24) çarpılması suretiyle hesaplanacaktır.
ERKEKLERE ÇEYİZ PARASI VERİLİYOR MU?
Erkekler için çeyiz parası söz konusu değildir. Erkekler de anne ya da babası vefat ettiğinde yetim statüsünde olmaktadır ancak kız çocuklarından farklı olarak belli bir süreye kadar yetim aylığı alabilmektedirler. Erkek çocuklar öğrenci değillerse 18, lisans eğitimi almıyorlarsa 20, lisans eğitimi alıyorlar ise 25 yaşlarına kadar yetim aylığı almaktadırlar. Yetim erkek çocuklara verilen para bununla sınırlıdır ve çeyiz parası verilmemektedir.
