Sümeyye Aksu / Özel Haber

Halk dilinde sara hastalığı olarak da bilinen epilepsi, çok yaygın bir şekilde görülen nörolojik rahatsızlıklar içerisinde yer alır. Epilepsi bilinmeyen nöbetler halinde oluşan karakterize bir hastalık olarak tanımlanabilir. Demans, kafa yaralanmaları, aile öyküsü, yaş, inme, beyin enfeksiyonları, diğer hastalıklar ve çocukluk çağında nöbetler epilepsi hastalığındaki en belli risk unsurlarıdır. Epilepsi ya da sara hastalığı, dünya çapındaki bütün ırklarda, yaşlarda ve sosyal sınıflarda görülen bir hastalık olmakla beraber genel olarak çocuklarda ve 65 yaş üstündeki insanlarda tanı konulur. Hem kadınları hem de erkekleri etkileyen nörolojik kaynaklı bir rahatsızlıktır. Altınbaş Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Ana Bilim Dalı Dr. Öğretim Üyesi Emir Ruşen, Epilepsi nedir, belirtileri nelerdir? Epilepsi nöbeti geçiren kişiye nasıl yaklaşılmalı? Epilepsi türleri nelerdir? ve yalancı epilepsi nöbetinin sebeplerini Diriliş Postası’na anlattı.

BEYİN BOZUKLUĞUNDA ORTAYA ÇIKIYOR

Dr. Emir Ruşen, epilepsinin belirtilerinden bahsederek, “Epilepside beyinde bulunan nöronlarda ani ve kontrolsüz boşalmalar (deşarjlar) olur. Aniden ortaya çıkan epilepsi nöbetleri, beynin tümüne ya da bir bölümüne yayılarak bilinç kaybı ile birlikte şaşkın ve istemsiz hareket bozuklukları, görme ve işitme kaybı oluşturabilir. Kronik bir rahatsızlık olan epilepsinin en önemli belirtileri; vücutta kasılmalar, aralıklı bayılmalar, uyuşukluk, korku, panik, gözlerin sabit bir noktaya bakması, şaşkın bakış, şuur kaybı, ağızdan köpük gelmesi, çenenin kilitlenmesidir. Epilepsi nöbetler halinde olan bir hastalıktır. Nöbet aralarında hasta sağlıklıdır” dedi.

ÇOCUKLAR İYİ GÖZLEMLENMELİ

“Epilepsi belli bir yaş grubunda değil herhangi bir yaş ve zamanda ortaya çıkabilmektedir” diyen Dr. Ruşen, ancak ilk 16 yaşa kadar ve 65 yaşından sonra görülme sıklığı artmaktadır. Çocuklarda 16 yaşa kadar en sık görülen nörolojik hastalık epilepsidir. Hastalığın sık görüldüğü çocuk yaşlarda anne ve babanın gözlemleri teşhis için önemli rol oynamaktadır. Çocuğun arada bir ağzını şapırdatması, kol ve bacaklarında ani sıçramalar-irkilmeler olması, burnuna kimsenin duymadığı kötü koku gelmesi (örneğin yanmış lastik kokusu) veya çocuğun arada bir gözünün dalması, bir yere birkaç saniye boş boş bakması gibi durumlar gözlemlenebilir. Bu gibi davranışların bir kısmı normal değildir ve şüphelenirlerse bir nöroloji hekimine başvurmakta fayda vardır” ifadelerini kullandı.

SEBEPLER TESPİT EDİLEMİYOR

“Epilepsi nöbetlerinin gelişmesinde birçok farklı mekanizman yol oynayabilir” diyen Dr. Ruşen, epilepsi vakalarının hepsinde alta yatan neden tam olarak tespit edilememektedir” dedi. Dr. Ruşen, sözlerini şöyle sürdürdü: “Doğum travmaları, geçirilmiş kazalara bağlı olarak kafa travmaları, zor doğumöyküsü, ileri yaşlarda beyin damarlarında görülen anormallikler, yüksek ateşli hastalıklar, kan şekerinin aşırı düşmesi, kafa içi tümörleri ve beyin iltihapları nöbet geçirmeye yatkınlık ile ilişki olarak tespit edilmiş nedenlerden bazılarıdır. Ayrıca yakın akrabalarında epilepsi hastası bulunan kişilerde, bu hastalığın gelişimi için bir risk artışı kabul edilir”

EPİLEPSİ NÖBET ÇEŞİTLERİ

Epilepsinin, beyne tutulduğu bölgeyle ilgili pek çok türünün olduğunu açıklayan Dr. Ruşen, sözlerini şöyle sürdürdü: Daha çok çocukluk döneminde görülen absans nöbetlerde; kişi aniden harekesiz kalır ve cevap vermez. Absans nöbetler, kısa sürer ve kişi nöbeti hatırlamaz. Vücudun sadece bir kısmında nöbet oluyorsa fokal nöbet denir. Basit parsiyel nöbetlerde ise kişinin bilinci, nöbet sürecinde açıktır. Nöbet sırasında kişide anlık konuşma bozukluğu gelişebilir ve geçici felç görülebilir. Ayrıca kişi; uyuşukluk, korku, bulantı ve terleme yaşayabilir. Kompleks parsiyel nöbetler, kişinin bilincini etkilemektedir. Kişi nöbet anını hatırlamaz ve nöbet sırasında; çiğneme, yutkunma, bilinçsizce hareket etme gibi hareketler yapar. Jeneralize nöbetlerde kişi, kaskatı kesilerek, aniden yere düşer. Hastanın bilinci kapalıdır ve vücuttaki tüm kasları kasılarak, gevşer. Nöbet sonrasında kişinin bilinci tekrar düzelir.

ERKEN TEŞHİS HAYAT KURTARIR

Epilepsi tanısı koymak için nöbet şeklinin iyi tarif edilmesi gerektiğini vurgulayan Dr. Ruşen, bu nedenle nöbeti gören kişilere ihtiyaç olduğunu belirtti. Dr. Ruşen, “Hastalık çocuk veya erişkin nörologları tarafından takip edilir. Hastayı tanı koymak için EEG, MR, bilgisayrlı tomografi ve PET gibi tetkikler istenebilir” diye konuştu. Epilepsi hastalığının tedavisi mümkün olup, ilaç tedavisiyle nöbetlerin önüne geçilebilmektedir” diyen Dr. Ruşen, “Bu nedenle düzenli takip ve ilaç kullanımı aksatılmamalıdır. Epilepsi hastalığında erken teşhis hayat kurtarıcıdır” ifadelerini kullandı.

“SAĞLIKLI YAŞAM SEÇİMLERİ YAPILMALIDIR”

Epilepsi hastalarının dikkat etmesi gerekenler hakkında bilgi de veren Dr. Ruşen, “Kontrolsüz nöbetler ve hayatınız üzerindeki etkileri zaman zaman bunaltıcı olabilir veya depresyona yol açabilir. Ayrıca stresi yönetmek, alkollü içecekleri sınırlamak ve sigaradan kaçınmak gibi sağlıklı yaşam seçimleri yapılmalıdır” şeklinde konuştu. Doğru ilaç kullanımının önemine de değinen Dr. Ruşen, “Uyku almak da önemlidir. Uyku eksikliği nöbeti tetikleyebilir. Egzersiz yapmak, fiziksel olarak sağlıklı kalmanıza ve depresyon azalmasına yardımcı olabilir” dedi.

YALANCI EPİLEPSİ KRİZİNE DİKKAT!

Yalancı epilepsi nöbetleri çoğunlukla psikolojik sebeplerden kaynaklanır ve merkezi sinir sistemindeki elektriksel iletişim ile ilişkileri yoktur” diyen Dr. Ruşen, “Yalancı epilepsi nöbeti psikolojik rahatsızlıkların fiziksel bir dışa vurumu olduğundan ötürü birçok sebebi olabilir. Bu sebeplerden en yaygın olanları şunlardır: aile içindeki çatışmalar, fiziksel veya cinsel istismara uğramak, öfke kontrolüyle ilgili problemler yaşamak, panik atak, obsesif kompulsif bozukluk, travma sonrası stres bozukluğu, madde kullanımı, sınırda kişilik bozukluğu gibi kişilik bozuklukları, disosiyatif bozukluklar, dikkat dağınıklığı ve hiperaktivite” diye konuştu.

“GERÇEK NÖBETLE BENZERLİK GÖSTERİR”

Yalancı epilepsi nöbeti belirtilerinin, epilepsi nöbeti belirtileriyle büyük oranda benzerlik gösterdiğini işaret eden Dr. Ruşen, sözlerini şöyle sürdürdü: “Belirtiler karıştırılabilir ve yanlış tanı koyulabilir. Nöbet geçiren hastalarda vücutta ani kasılmalar veya sertleşme, kollarda ve bacaklarda kontrol edilemeyen sallantılar, dikkat kaybı, sabit bir noktaya dalmak ve boş bakmak gibi belirtiler gözlemlenebilir. Yalancı sara nöbetinin sebepleri her insanda farklı olabileceğinden ötürü herkes için geçerli olan bir tedavi yöntemi bulunmamaktadır. Tedavi basamağına geçilmeden önce nöbetlerin sebebi belirlenmelidir. En etkili tedavi yöntemleri arasında bireysel danışmanlık, aile danışmanlığı, davranışsal terapi yöntemleri bulunur. Duygu durum bozuklukları için ilaç tedavisi uygulanabilir bir tedavi planıdır. Danışmanlık hizmeti psikiyatristler, psikologlar ve sosyal hizmet Nöbet öncesi uzmanları tarafından verilebilir”

Nöbet öncesi belirtiler: Aura’lar

  • Uyuşma
  • Görme veya duyma değişikliği
  • Hoş olmayan kokular alma
  • Midebulantısı ya da midede baskı hissi
  • Ani korku hissi

Dikkat edilmesi gerekenler

  • İlaçlarınızı saati saatine alın.
  • Üzerinizde epilepsi hastası olduğunuza dair kart bulundurun.
  • Ağaca çıkma, balkon ve terastan sarkma gibi eylemlerden uzak durun.
  • Yalnız yürümeyin. Banyo kapısını kilitlemeyin.
  • Televizyon gibi sürekli parlayıp sönen ışık karşısında uzun süre kalmayın.
  • Aşırı yorgunluk ve uykusuzluktan kaçının.
  • Susuz kalmamaya dikkat edin.
Editör: TE Bilisim