Türkiye’de ticari taksilerle yolculukta düzensizlik olduğu herkesin malûmu. Ne kadar çaba sarf edilirse edilsin, bu sektörde hizmet kalitesini iyileştirmek mümkün olamıyor maalesef. Uber adlı şirketin tüm dünyada ulaşım sektöründe hizmet kalitesini iyileştirdiği bir gerçek.
Türkiye’ye de giren, yasal olarak engellenen, daha sonra sadece anlaşmalı olduğu sarı taksilerle hizmet vermek için yeniden ülkemize gelen şirketin, dünya genelinde hedeflerine ulaşmak için etik dışı yollara başvurduğu ortaya çıkmış durumda.
Uber’in vukuatları, kimliği ya da kimlikleri açıklanmayan kişilerce, ilk olarak İngiliz The Guardian gazetesine sızdırıldı. Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu da oluşturduğu çalışma grubuyla bu verileri sınıflandırarak yayınlamaya başladı.
‘Uber Dosyaları’ adıyla kamuoyunda ses getiren dosyalarda en çok dikkatimi çeken şey, teknoloji odaklı bir girişim olan şirketin, hile için de teknolojiyi etkin kullanması oldu. Şirketin baskınlarda kullanılan ‘Kill switch" (Yok etme butonu) vardı meselâ.
En az altı ülkede devreye alındığı belirlenen bu teknoloji, baskın yapıldığında kamu görevlilerinden bilgi saklamayı amaçlıyor; bu özellik aktif edildiğinde, o ülkedeki sistemlerin Uber sunucularıyla bağlantısı kesilerek kanıtlar yol ediliyordu.
Belgelerde bu özelliğin Hollanda’daki bir baskın sırasında kullanıldığının da delili var. Dönemin Uber CEO'su Travis Kalanick’in "Hemen kapatma düğmesine basın. Amsterdam'da erişim kapatılmalı" talimatı verdiği çoktan kayıtlar arasına geçti bile.
Şirketin teknolojiyi iyi kullanması kadar, hedeflerine ulaşmak için başka agresif yöntemler de benimsediği ortaya çıktı. Hedeflerine ulaşmak için şiddeti bile caiz gören bir şirket Uber. Örneğin Fransa’da taksi sürücülerinin Uber sürücülerini tehdidinin kendi başarılarını garanti edeceğini savunmuş Kalanick.
Uber sürücülerinin muhalif Fransız taksi sürücülerinden meydan dayağı yemesinin kendi lehlerine olacağını ve kamuoyu desteğini şirketin yanına çekeceğini düşünen Kalanick ekibine, "Bence buna değer. Şiddet başarıyı garanti eder" şeklinde mesaj göndermiş.
Amacına ulaşmak için sadece 2016’da 90 milyar dolar lobi bütçesi harcayan, faaliyet gösterdiği ülkelerde yasaları değiştirmek için kesenin ağzını açan agresif bir şirketten söz ediyoruz. Devlet başkanlarına, milyarderlere, oligarklara ve medya patronlarına ulaşabilen bir yapı.
Uber girdiği ülkelerde çoğunlukla yasa dışı faaliyet gösteriyor. Yasal taşıma izinleri bulunmamasına rağmen, kanunların arkasından dolaşıyor. Örneğin bir Uber yöneticisi, korsanlık yaptıkları itirafında bulununca, başka bir çalışma arkadaşı, “Biz sadece yasa dışıyız” diye cevap veriyor yazışmalarda.
Günde yaklaşık 19 milyon yolculuk yapılan, 43 milyar dolarlık bir dev Uber. Ortaya çıkan veri sızıntısı, 2013-2017 arasında Kalanick ile üst düzey yönetici ekibi arasındaki yazışmaları içeriyor. ‘Uber Dosyaları’, 83 binden fazla e-posta, iMessage ve WhatsApp mesajından oluşuyor.
