DEMET İLCE / MUHABİR
HG Wells, bilim kurguda sık sık yer alması o zamandan beri popülerliğini kanıtlayan Zaman Makinesi adlı romanıyla bir takıntı başlattı. Wells ve çağdaşlarının hakkında yazdığı diğer fütüristik kavramların çoğu uzun zaman önce gerçekleşti, ancak zaman yolculuğuna, en azından popüler olarak tasavvur edilen türden, daha fazla yaklaşmış gibi görünmüyoruz. Peki, bu mümkün mü?
Fizik, dördüncü boyut statüsünden başlayarak, bunun olabileceğini düşünmek için nedenler sunuyor. Bununla birlikte, aynı zamanda, bazıları henüz aşılamaz gibi görünen pek çok engeli de beraberinde getiriyor.
Böyle bir soruyu yanıtlamak zaman yolculuğundan ne kastedildiğiyle başlamalıdır. Bir anlamda hepimiz zamanda yolculuk yapıyoruz, her saniyede bir saniye hızla geleceğe yaklaşıyoruz. Elbette insanların kastettiği bu değil ama tanımlar konusunda biraz daha fazla düşünmek gerektiğine işaret ediyor.
Zaman yolculuğunun bazı biçimleri kesinlikle mümkün, ancak popüler anlamlara daha yakın olsalar da, gerçekte hala orada değiller. Özel Görelilik'ten, ışık hızının önemli bir kısmıyla seyahat eden bir kişi için zamanın, sabit bir kişi için farklı şekilde aktığını biliyoruz. Sonuç olarak, Mars'a seyahat eden astronotlar, özellikle şu anda düşünülenden daha hızlı bir seyahatte, çok hafif zaman genişlemesi etkileri yaşayacaklardır. Bir açıdan bakıldığında, biyolojik saatler de dahil olmak üzere saatleri kendilerininkinden çok az farklı olan bir Dünya'ya döneceklerdi.
Bunun gibi kısa bir yolculuk için farklar çok küçük olacak ve sıfır yerçekiminin etkileri nedeniyle yaşlanma açısından bunalmış olacaktır. Zaman kaymalarının daha belirgin olacağı daha hızlı ve daha uzun mesafeli yolculuklar, bütçemiz bir yana, mevcut kapasitemizin çok dışında olabilir, ancak bunların teorik olarak mümkün olduğunu biliyoruz. Uzay yolcularının Dünya'ya döndüğü ancak ailelerinin onlarca yıl yaşlandığı zaman yolculuğu türleri gerçekleşebilir ve eğer insanlık, savaş veya çevresel çöküş yoluyla ilerlemesini rayından çıkarmazsa, muhtemelen bunu yapacaktır.
Gezginin gezegene göre konumunu bir miktar korumadığı sürece, kendinizi uzayda çaresizce yüzerken, Dünya'nın size yetişmesini beklerken bulursunuz.
Bilgiçlik bir yana, zaman yolculuğunun ne anlama geldiğini hepimiz biliyoruz: geçmişte ya da gelecekte bir noktaya gitmek ve (umarız) sağ salim geri dönmek. Teorik olarak bu mümkün olsa bile dikkate alınması gereken bazı önemli pratik sorunlar vardır.
Sadece bir örnek seçelim: Zaman yolculuğunun kurgusal temsilleri neredeyse her zaman yolcunun Dünya'ya göre uzayda aynı yerde olduğunu varsayar, ama durum böyle olur mu? Sonuçta, zamanda bir hafta geriye gitseniz bile, örneğin bir spor müsabakasına bahis oynayabilseniz bile, o süre içinde Dünya, Güneş etrafındaki yörüngesinde milyonlarca kilometre hareket etmiş olurdu ve Güneş, dönüşte galaksinin etrafında küçük bir yol göç ettiler.
Gezginin gezegene göre konumunu bir miktar korumadığı sürece, kendinizi uzayda çaresizce yüzerken, Dünya'nın size yetişmesini beklerken bulursunuz. Bu sorunun göz ardı edilmesi, Dünya'nın evrenin merkezi olduğu görüşünün Kopernik tarafından çürütüldüğünü yansıtıyor.
Zaman yolculuğunun momentumun korunumunu içerdiğini varsayarsak, yolcu muhtemelen başlangıç konumuna yakın olacaktır, ancak yöndeki küçük değişiklikler yine de ölümcül olabilecek göreceli konum kaymalarına neden olabilir.
Ancak bu gibi itirazlar zaman yolculuğunu imkansız kılmıyor, sadece uygulanamaz hale getiriyor.
Uzay-zamanın tuhaflığı
Einstein'ın özel görelilik teorisi, zaman genişlemesi etkileri olasılığını artırmanın yanı sıra, uzay ve zamanın daha önce varsayıldığından daha yakından bağlantılı olduğunu ima ediyordu. Dört boyutlu bir uzay-zaman fikri kısa bir süre sonra ortaya atıldı ve genel görelilik teorisinde geliştirildi; burada Einstein, fizikçilerin dünya çizgileri dediği şeyler de dahil olmak üzere büyük kütlenin uzay-zamanı bükebileceğini gösterdi.
Bunun bir sonucu, tıpkı ışık hızına yakın yolculuklarda olduğu gibi, güçlü bir çekim alanında da benzer zaman genişleme etkilerinin meydana gelebilmesidir. Piko ölçeğinde zaman yolculuğu deneyimi yaşamak istiyorsanız, bir dağa tırmanın veya bir uçağa binerek kendinizle Dünya'nın yerçekimi arasına biraz mesafe koyun.
Daha da önemlisi, eğer bu çarpıklık yeterince aşırı hale gelirse, "kapalı zamana benzer eğri" (CTC) olarak adlandırılan şeyi yaratmalıdır; bu eğrinin tam olarak ardından gelmesi sizi daha önceki bir zamana götürecektir.
Zaman Yolculuğunun Kuantum Fiziği kitabının belirttiği gibi : "Zamanda yolculuk imkansızsa, nedeni henüz keşfedilmemiştir."
Ancak zamanla ilgili bilmediğimiz pek çok şeyin olduğu açıktır. Eğer sadece dördüncü boyutsa, neden uzaydaki konumumuzu kolayca değiştirebiliyoruz da, bizi bir nehir gibi ileri taşımasına izin vermek dışında bunu zaman içinde yapamıyoruz? Yanıtın, zaman yolculuğuna henüz tanımlamadığımız fiziksel engeller yaratabileceği ortaya çıkabilir.
Dede paradoksu
Zamanda geriye gitmenin bariz sorunu: kazara (ya da kasıtlı olarak) büyükanne ve büyükbabanızı öldürürseniz ve siz asla doğmazsanız, onları nasıl öldürebilirsiniz? Bilim kurgu yazarları bunu genellikle karakterlerini yaptıkları değişiklikleri geri almaya zorlamak için bir olay örgüsü aracı olarak kullanırlar. Son, tüm önemli ayrıntıların, yolculuğun paradokssuz bir şekilde gerçekleşmesini sağlayacak kadar benzer olduğu, ancak yine de her şeyin daha iyi olduğu bir dünya yaratır.
Bu kurgu açısından harika bir şey, ancak bilim adamlarının böyle bir sonucun pek olası olmadığını kabul etmesi gerekiyor.
Büyükbaba paradoksuna olası bir çözüm, çoklu dünyaların yorumlanmasında yatmaktadır. Eğer doğruysa, her olay meydana geldiğinde birbirinden farklı şekillerde sonuçlanabilecek sonsuz sayıda evren vardır. Bu senaryoda, büyükbabanızın ebeveyninize hamile kalmadan önce gizemli bir şekilde öldürüldüğü evren, sizin deneyimlediğiniz evren kadar gerçektir ve zamanda yolculuk yapmak, yalnızca bu evrenden diğerine atlamak anlamına gelir.
Büyükbaba paradoksunun bir varyasyonu, zaman yolculuğunun kendisinin gerçekleşmesi için gerekli koşulları yarattığı Bootstrap Paradoksu'dur. Bir örnek, gelecekten bir zaman makinesinin nasıl inşa edileceğine dair talimatlar alan bir kişinin, gelecekteki benliğinin bu talimatları geri gönderebileceği bir dünyanın yaratılmasına yol açması olabilir. Kendi içinde tutarlı olsa da bu durumlar yine de bilginin nereden geldiği sorusunu açık bırakıyor. Bir kez daha, bu, kurgu yazarlarının Terminatör gibi filmlerde gelişigüzel geçiştirebileceği türden bir şey, ancak fizikçilerin doğrudan yüzleşmesi gerekiyor. Bunları kapalı nedensel döngüler olarak adlandırmak iletişimi hızlandırabilir ancak sorunu çözmez.
Ancak net olmayan şey, paradoksların, bunu potansiyel olarak çok kötü bir fikir haline getirseler bile, birinin zamanda yolculuk yapmasını gerçekten engelleyip engellemediğidir.
Tek yönlü bir yolculuk mu?
Kişinin kendi zamanına dönüşü, yolculukta toplanan bilgilerin öngörülen dünyayı gerçeğe dönüştürmek için kullanıldığı önyükleme paradoksunu riske atacaktır.
Günümüzde zaman yolculuğu hikayelerinin çoğu, mutsuz olduğumuz sonsuz şeyleri değiştirmeye çalışmak için zamanda geriye gitme çabalarını içeriyor. Ancak Wells'in hikayesi, insanlığın ve sonunda Dünya'nın gerileyişine tanıklık etmek üzere ilerleyen bir gezginin hikayesidir. Bu, büyükbaba paradokslarını önler ve muhtemelen daha makuldür.
Bu tür ileriye doğru seyahatin çekiciliği olabilir, özellikle de geleceğin geçmişten daha iyi olmasını bekliyorsanız; hiçbir iş yapmanıza gerek kalmadan bugünün sorunlarını çözenlerin avantajlarından yararlanabilirsiniz. Sevdiklerinizi özlemeye başlarsanız ve eve dönmek isterseniz sorun ortaya çıkacaktır. En azından kişinin kendi zamanına dönüşü, yolculukta toplanan bilgilerin öngörülen dünyayı gerçeğe dönüştürmek için kullanıldığı önyükleme paradoksunu riske atacaktır.
Zaman yolculuğunun mümkün olduğunu, paradoksların çözülebileceğini kabul edersek ve bu riske girmeye hazır olduğumuz bir şeydir, bu da hala nasıl olduğu sorusunu bırakıyor.
Kulağa basit gelen açıklama, kişinin ışık hızından daha hızlı seyahat etmesi gerektiğidir, ancak bunu söylemek yapmaktan daha kolaydır. Işığı yavaşlatan bir ortamda ışığın yerel hızından daha hızlı seyahat etmek mümkündür; buna Çerenkov Etkisi'nde tanık oluyoruz. Ancak bu size 19. yüzyıla bilet kazandırmaz. Bunun için boşlukta ışık hızından daha hızlı gitmeniz gerekiyor. Işıktan hızlı yolculuk doğası gereği imkansız olmasa da, kütlesi olan bir nesne tam olarak ışık hızında gidemez, bu da ondan daha hızlı gitmenin önünde bir engel oluşturur. Pratik anlamda, arada ışık hızına gitmeden, ışık hızından daha düşük bir hızdan daha hızlı bir hıza nasıl hızlanır?
Stephen Hawking'e göre, zaman yolculuğunun ön koşulu egzotik maddenin, özellikle de negatif enerjili maddenin varlığıdır. Bu göründüğü kadar imkansız değil, ancak şu ana kadar nadir olmasına rağmen kesinlikle var olan antimaddenin aksine herhangi bir negatif kütle parçacığının varlığını tespit edemedik.
Sonuçta, zaman yolculuğuna karşı en güçlü kanıt muhtemelen Fermi Paradoksunun kendi eşdeğeridir. Zamanda yolculuk mümkünse neden gelecekten gelen turistle karşılaşmadık? Hawking onlara bir davetiye bile gönderdi.
Ya insanlık zaman yolculuğunu hiçbir zaman icat etmedi ya da torunlarımız icat etti ama onu çok sorumlu bir şekilde kullandılar. Diğer tüm teknolojilerdeki geçmişimiz göz önüne alındığında, ikincisi pek olası görünmüyor.
