Kısaca Peroksizom zarlı bir organel olup daha çok karaciğer hücrelerinde bulunur. Hücrede bulunan toksik (zehirli) bir madde olan Hidrojen Peroksiti (H2O2), oksijen ve suya (H2O ve ½ O2’ye) parçalayan katalaz enzimlerinin bulunduğu bir organeldir. Ayrıca, hücrede deaminasyon olayında görev almak, yağ asitleri ve alkolün parçalanması gibi olaylar da Peroksizomun görevleri arasında yer alır. Peoksizom nedir kısaca görev ve özellikleri ise haber detayında.
Peroksizom nedir? Kısaca peroksizom görevleri ve özellikleri…
Hayvan ve bitki hücrelerinde bulunan tek katlı zarla çevrili, küremsi yada oval vakuol benzeri organellere peroksizom adı verilmektedir. Bazı biyoloji kaynaklarında peroksizoma mikro cisimcik de denir.
Peroksizom bitki ve hayvan hücrelerinde belli başlı nedenlerle birikmiş olan toksik yani zehirli maddeleri inaktive eden katalaz enzimlerini (glikolat oksidaz,aminoasit oksidaz ve peroksidaz vb.) yapısında taşımaktadır.
Bu katalaz enzimleri sayesinde canlı vücudunda bulunan toksik maddeleri parçalayarak vücudu toksik maddelerden arındırır.
Hücre için çok tehlikeli olan hidrojen peroksiti parçalayabilen katalaz enzimleri peroksizomun içerisinde yer almaktadır.
1950’li yıllarda mikroskobla yapılan bir çalışma doğrultusunda hayvan hücresinde peroksizom tespit edilmiştir.
Daha sonra tarih 1960’ları gösterirken peroksizom bitki hücresinde de gözlemlenmiştir. 1954 yılında isviçre doğumlu doktora yapan J. Rhodin adındaki öğrenci peroksizomun tarifini yapmış ve daha sonra 1967 yılında belçikalı sitolog Christian de Duve karaciğer hücrelerinden izole edilerek bir organel olarak tanımlanmış ve peroksiti parçalayabilmesinden dolayı peroksizom olarak isimlendirilmiştir.
Peroksizom organelinin lizozomla benzerliği bulunan birçok özelliği vardır. Tıpkı lizozom gibi tek katlı bir zar ile çevrili olan peroksizom endoplazmik retikulumdan tomurcuklanarak meydana gelmektedir.
Endoplazmik retikulumdan oluşan peroksizom canlı için önemli olan birçok fonksiyonu gerçekleştirebilen enzimleri bünyesinde barındırmaktadır. Kristalize yapıda ürat oksidaz moleküllerinin oluşturduğu bir merkeze ve yoğun bir matrikse sahiptir.
Peroksizom nedeniyle görülen hastalıklar
Peroksizomun çeşitli fonksiyonel basamaklarında oluşan sorunlar nedeniyle bazı hastalıklar meydana gelmektedir. Zellweger Sendromu, X’e bağlı Adrenolökodistrofi, Refsum Hastalığı bu hastalıklar arasında en çok bilinenleridir.
Kısaca Peroksizomun görevleri
Uzun zincirli yağ asitlerini beta oksidayonu ile daha kısa hale getirmektedir. Bu görevi yerine getiren peroksizom bu sayede mitokondri’nin bu kısa yağ asitlerini kullanmasıyla hücre için gerekli enerji ihtiyacı sağlanmış olunur.
Hayvanların sinir sisteminde yer alan miyelin kılıfların yapısındaki plazmalojenin ilk reaksiyonu peroksizomda gerçekleşir.
Fosfolipit yapıdaki plazmojenlerin hayvan hücreleri için büyük bir önemi vardır. Bu aşamada yaşanan herhangi bir problem peroksizomal hastalığı gün yüzüne çıkarır.
Safra asitlerinin meydana gelmesinde önemli bir rol oynayan peroksizom bu özellik sayesinde yağ emilimi ve yağda eriyebilen A ve K vitaminlerinin emiliminde görev almaktadır.
Oksidatif reaksiyonları yöneten peroksizom oksidatif enzimler olan katalaz, amino asit oksidaz ve ürik asit oksidaz enzimlerini içerir. Katalaz enzimi hidrojen peroksit adındaki reaktif oksijen radikalini parçalayarak su ve oksijene çevirip hidrojen peroksitin zararlı etkisini ortadan kaldırır. Ürik oksidaz enzimi eksikliği ise ürik asit birikimine ve ardından gut hastalığına sebep olur.
Günün önemli haber başlıkları için son dakika haberleri sayfamızı ziyaret edin.