Merve Dere/Muhabir
Matematiğin temel taşlarından biri olan sıfır, günümüzde vazgeçilmez bir sayıdır. Ancak, bu basit ve güçlü sayısal ifadenin ortaya çıkışı, tarih boyunca pek çok kültürün katkısıyla şekillenmiştir. Sıfırın doğuşu, Araplar sayesinde yayıldığı için bir dönem kilise tarafından yasaklanmış, ancak bu yasaklara rağmen sıfır matematiksel evrimde kilit bir rol oynamıştır.
SIFIRIN İLK ORTAYA ÇIKIŞI: MEZOPOTAMYA'NIN SÜMER UYGARLIĞI
Milattan önce 4 bin ile 2 bin yılları arasında Mezopotamya'da yaşamış Sümerler, dünyanın ilk sayı sistemini oluşturmuşlardır. Babiller, bu sistemi devralarak sayısal değeri olmayan yerleri boş bırakmış ve çift açılı () benzeri çizgilerle boşluğu ifade etmeye başlamışlardır. Bu süreç, sıfırın gelişiminde önemli bir adımdı. Dünyadaki ilk sayma sistemini de Sümerler bulmuştur.
HİNTLİLER SIFIRI HEM BİR SAYI HEM DE BİR RAKAM OLARAK KULLANDI
Kesin olmamakla birlikte Sümerlerin sayı sisteminin Babiller üzerinden Hindistan’a geçtiği tahmin ediliyor. Aslında Hintlilerin sıfırı bulmak için böyle bir sayı sistemine ihtiyaçları yoktu. Çünkü kültürlerinde zaten sıfır vardı. Fakat onlar sıfırı hem bir sayı hem de bir rakam olarak kullanıyorlardı. Milattan sonra 350'li yıllarda Amerika kıtasında Mayalar, takvim sistemlerinde sıfır benzeri bir işaret kullanarak sıfıra yakın bir kavram geliştirmişlerdir. Öte yandan, Hindistan, Sanskritçe'deki "śūnya" kelimesi ile boşluğu ifade etmiş ve Hint felsefesi sıfırı doğal bir kavram olarak benimsemiştir.
HAREZMİ VE BUGÜNKÜ SIFIRIN DOĞUŞU
Sıfır kavramını bugünkü anlamıyla geliştiren kişi, matematikçi ve astronom Harezmi'dir. 780-850 yılları arasında yaşamış olan Harezmi, matematik ve algoritma çalışmalarında boşlukları küçük dairelerle işaretleyerek sıfırı tanımlamıştır. Bu, Arap sayı sisteminin bir parçası haline gelmiş ve sıfırın Avrupa'ya taşınmasına önayak olmuştur.
AVRUPA'NIN SIFIR İLE TANIŞMASI VE KİLİSE YASAKLARI
İspanya'nın Endülüs kentinde Müslüman Arapların etkisi altında yaşayan Avrupa, sıfır ile tanıştı. İtalyan matematikçi Fibonacci, Arap matematik geleneğinden öğrendiği sıfırı geliştirerek ticari hesaplamalarda kullanmıştır. Ancak, Avrupa'da kilisenin şeytanla ilişkilendirdiği sıfır, uzun bir süre yasaklanmıştır.Yani bir zamanlar sıfırın şeytandan geldiğine inanılmıştır.
SIFIRIN YAYGINLAŞMASI VE MODERN MATEMATİĞE ENTEGRASYONU
Ticaretin ve bilimsel çalışmaların hızla geliştiği 17. yüzyılda sıfır, Avrupa'da yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. Matematikçiler ve bilim insanları, sıfırı kendi çalışmalarında entegre etmiş ve modern matematiğin temel taşlarından biri haline getirmişlerdir. Rene Descartes ve Sir Isaac Newton gibi büyük zekalar, sıfırı bilim dünyasına kazandıran isimlerden sadece birkaçıdır.Böylelike sıfır günümüze kadar ulaşmıştır.
