Hazırlayan: Uluslararası Fatih Sultan Mehmet Anadolu İmam Hatip Lisesi Genç Yazarları
İnsanlığın yerleşik düzene geçmesiyle birlikte birçok önemli uygarlığa ev sahipliği yapan Anadolu'nun zengin bitki kaynağı günümüze kadar ulaşmıştır. Eski dönemlerde Hititlerin dahi kullandığı bitkiler; haşhaş, defne, Mekke pelesengi, mersin ağacı, kenevir, köknar, safran, ardıç, it üzümü, kekik, buhur ağacı, fıstık çamı tohumu, diş otu, hardal, beyaz aksırık otu, sütleğen, adamotu, gül, rezene, teke boynuzu yoncası, sedef otu, ılgın ağacı, söğüt, meyan kökü, kamış, nane, çördük otu, eğir otu, üzerlik, çöven, dereotu, kimyon, kişniş, sinir otu olarak sıralanmaktadır. Bu bitkilerin büyük bir kısmı günümüzde de ilaç olarak kullanılmaktadır. Anadolu, şifalı bitkilerden yararlanma konusunda zengin birikime sahiptir. Peki, bu bitkilerden en önemlilerine örnek verecek olursak bunlar hangileri olur?
Ada çayı
Ada çayı doğada kendi yetişebilmesiyle beraber Türkiye’de en çok İzmir çevresi, Akdeniz ve Ege bölgelerinde bol miktarda bulunur. Ada çayı alternatif tıpta çok uzun yıllardır soğuk algınlığı, ağrı, ishal ve psikolojik problemlerin çözümü için kullanılan faydalı bir bitkidir. Sıcak basması, sinirlilik ve aşırı terlemeyi önleyebilir. Kolesterolü ve kan şekeri seviyesini düşürebilir. Bitkide bulunan antioksidan beyine faydalı olmakla beraber Alzheimer’a karşı koruyucudur. İltihap giderici bir bitkidir; ağız, diş ve üst solunum yolu sağlığı için faydalıdır. Adaçayı bağışıklık sistemini güçlendirebildiği gibi insanı bazı kanserlerden koruyabilir. İçinde bulundurduğu K vitamini sayesinde kemiklere faydalıdır. Yaprakları ilaç yapımında kullanılır.
Kekik
Dünya’da yetişmesi için de en uygun yer olduğu söylenen Toros Dağlarında yetişen kekik, insan sağlığı için çok önemli özellikler taşıyan şifalı bitkidir. Kekik kansere karşı koruyucu bir nitelik taşımakla beraber kan şekerini düzenleyen bir yapıya sahiptir. Besin değeri çok yüksek olan kekik birçok faydalı vitamin ve mineral barındırır. Kekiğin kendisi şifa için kullanılabildiği gibi yağı, suyu, çiçekleri ve yaprakları şifa amacıyla kullanılabilir. Kekik yağı saç ve cilt sağlığı için çok faydalıdır. Bu kadar faydasının yanında fazla kekik tüketimi ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir bu nedenle ölçülü kullanılması gereken bir bitkidir.
Nane
Ana vatanı Akdeniz Bölgesi, özellikle Anadolu ve Mısır olan ve 30’a yakın farklı türü bulunan nane ülkemizde doğal koşullarda hemen hemen her bölgede rahatlıkla yetişebilir. Keskin ve harika kokusuyla tanınan nane eski bir şifalı bitkidir. Nane, yüzyıllardır hem yemeklere tat katan hem de şifa amacı ile kullanılan faydalı bir bitkidir. Ferahlatıcı kokusuyla bilinen nanenin sağlık için pek çok yararı vardır. Çayı ve yağı oldukça şifalı olan nane, hastalıklardan korur ve bağışıklık sistemini güçlendirir. Nane yağı diş macunu, sakız ve ilaç gibi gerekli ürünlerde kullanılmaktadır. İlk olarak solunum yolları hastalıklarına ve bunların yanında soğuk algınlığına, bronşite, astıma ve daha birçok hastalığa karşı koruyucu olan nanenin içerdiği yağlar da ağrı kesici özelliği taşır.
Keçiboynuzu
Keçiboynuzu, sağlık ve şifa kaynağı bir bitkidir. Türkiye'de Antalya, Manavgat, Muğla-Datça, Anamur ve Mersin gibi birçok yerde yetişmektedir. Dünya’da ise Libya, Kıbrıs ve ABD de bol bol bulunduğu gözlemlenir. Potasyum, kalsiyum, sodyum, magnezyum ve demir mineralleri içeren zengin bir kaynaktır. Doğal bir antibiyotik özelliği olan keçiboynuzu, kalp ve damar sağlığı için de faydalıdır. Kanı temizler ve damar tıkanıklıklarını giderir. Astım atakları ve bronşit hastalıklarına iyi gelen keçiboynuzu şiddetli öksürüklere karşı balgam sökücülüğüyle tam bir önleyici niteliğindedir. Bağırsak ve sindirim sistemine de faydalı olup kabızlığı önler. İçerdiği lifler sayesinde sindirim sistemini koruyucu özelliği vardır ve kilo vermeye yardımcı olur. Keçiboynuzu çok büyük bir enerji deposudur. Kalsiyum açısından zengin olduğu için kemik sağlığına çok faydalıdır. Keçiboynuzunun yüksek düzeyde kalsiyum içerdiği için çocukların kemik gelişimine yardımcı olurken yaşlılarda da kemik erimesine karşı önemli bir koruyucudur. Çeşitli alerjik hastalıkları engelleyebilir hatta bazılarını tedavi edebilecek bir yapıya bile sahiptir. Soğuk algınlığına karşı en güçlü tedavi yöntemi olarak bilinen keçiboynuzu, bağışıklık sistemini güçlendirir. İç organları temizleyen keçiboynuzu vücuttaki ağır metallerin ve radyasyonun atılmasına yardımcı olur. Karaciğer, akciğer ve bağırsakları temizler. Mideyi rahatlatıcı yapıya sahiptir. Akciğeri temizler bu sayede akciğer kanserine yakalanma riskini azaltır. Diş etlerini güçlendirerek düzenli kullanım hâlinde dişleri beyazlatır. İçeriğindeki E vitamini ile keçiboynuzu pekmezi anemiye karşı alternatif bir tedavi yöntemidir. Kansızlık şikâyeti olan bebeklerde çok faydalıdır. Keçiboynuzu, diyabete karşı koruyucudur. Kan şekerini düzenler ve kötü kolesterolü azaltarak da şeker hastalığına karşı önemli bir koruyucu görevi üstlenir.
Çörek otu
Ülkemizde ağırlıklı olarak Burdur ve Gaziantep'te yetişen çörek otu vücuda çok yararlı bir bitkidir. Zayıflatıcılığından mide bulantısına, diş ağrısına iyi gelmesinden kolesterolü düşürmesine kadar birçok yararı olan çörek otu halk arasında her sıkıntıya şifa olarak kabul edilmektedir. Çörek otunun mide bulantısına karşı faydası bulunmaktadır. Romatizmaya ve eklem ağrılarına da iyi gelen çörek otu bunun yanı sıra ise yaraları iyileştirici ve kabızlığı önleyici etkilere de sahiptir. Baş ağrısına iyi gelir, bağırsak kurtlarını azaltır. Sindirim sistemini gevşetir, gaz gidericiliği vardır. Dizanteriye karşı önleyicidir. Hemoroiti iyileştirici yapıya sahiptir. Burun tıkanıklığını giderir, astım alerjik reaksiyon hastalıkların tedavisinde yardımcı olur. Bronşit ve öksürüğe faydalı olan çörek otu özel olarak nezle, grip için önemli bir kalkandır. Ateşi düşürür ve amfizem rahatsızlığının etkisini azaltmak için kullanılabilir. Yüksek tansiyonu ve genel olarak hipertansiyonu düşürür. Kolesterolü düzenler. Bağışıklık sistemini güçlendirir ve hastalıklara karşı direnç sağlar. Diş ağrısını geçirmeye yardımcı olur. Eklem ağrısına iyi gelir. Uyku problemi çekenlerde şifayı çörek otunda bulabilir.
Muhammed Mansur KURT
