Muhammed Veli Mercan / Analiz - D-8 üyesi her devletin bir veya birkaç sektörde mukayeseli üstünlükleri bulunmakta ve bu durum ortak pazar ve işbirliği mekanizması içerisinde ciddi bir potansiyel meydana getirmektedir. Her ülkenin önde gelen bir sektörü, avantajlı ürünü ya da avantajlı pazar koşulları vardır. Bu da D-8 ve üye ülkeler açısından önemli bir potansiyeldir. D-8 ülkelerinin büyük bir kısmı zengin doğal kaynaklara sahiptir. Örneğin 2018 verilerine göre (D-8 verileri) örgüte üye ülkeler, günde yaklaşık 7 milyon varil ham petrol üreterek dünya petrollerinin önemli bir kısmını sağlamıştır. Ayrıca yıllık ortalama 551 milyar metreküp doğal gaz üretimi gerçekleştiren D-8 üyeleri, bu alanda da dünyanın önde gelen ülkeleri arasındadır. Bu üretimin önemli bir kısmı da İran ve Nijerya tarafından yapılmaktadır. Ancak örgüt üyesi ülkeler tarafından üretilen ham petrolün ihraç edilmesi ve işlenmesi noktasında ciddi bir işbirliğine ihtiyaç vardır. İran üzerindeki yaptırımlara alternatif kanallar oluşturulması ve Nijerya’nın petrol üretimini sanayiye entegre edebilmesi için farklı projelerin hayata geçirilmesi, bu potansiyelin değerlendirilebilmesi açısından önem arz etmektedir. D-8 ülkelerinden bazıları, özellikle Malezya ve Endonezya gibi Güneydoğu Asya ülkeleri, sanayi için önemli ham maddelerden olan kauçuk ve kalay gibi ürünlerin üretiminde dünyanın önde gelen ülkeleri arasında yer almaktadır.
TARIM GELECEĞİN VAZGEÇİLMEZİ
Tarım üretimi açısından bakıldığında da üye ülkelerin hemen hepsinin kendine yeter durumda olduğu görülmektedir. Tarım sektörü, yaşamın sürdürebilmesi için vaz geçilmez olması yanı sıra istihdam ve millî gelire katkısı, farklı sektörlere ham madde kaynağı oluşturması, dış ticarete dolaylı veya doğrudan etkisi gibi sebeplerle tüm ülkeler için vazgeçilmez bir üretim sektörüdür. D-8 ülkeleri de genel anlamda önemli tarım ülkeleridir ve özellikle kırsal nüfusun yoğun olduğu ülkelerde bu sektör hayati öneme sahiptir.
Ortak kimlik oluşturma
ÖZELDE D-8 ülkeleri, genelde de İslam ülkeleri arasındaki iş birliğinin eğitim, akademi, medya, bilim, teknoloji, savunma sanayi, güvenlik, kültürel faaliyetler gibi alanlara doğru genişletilmesi, ortak bir kimlik oluşturulması adına son derece önemlidir.
TEKNOLOJİ ÇAĞI İNŞA EDİYOR
D-8 ülkelerinin teknoloji alanında da gelişmekte olan diğer ülkelere kıyasla iyi bir seviyede olduğu, vasıflı işgücü bakımından da ciddi birikimleri bulunduğu söylenebilir. Ayrıca teknoloji üretimi konusunda büyük bir potansiyele sahip olan D-8 ülkeleri, 2018 yılında başta Malezya, Endonezya ve Türkiye olmak üzere toplam yaklaşık 100 milyar dolar değerinde teknoloji ihracatı gerçekleştirmiştir. Bu alanda önümüzdeki süreçte örgüt çatısı altında bir tür bilgi paylaşım mekanizması oluşturularak diğer ülkelerin de teknolojik gelişimlerini ve kendi bilgi üretim mekanizmalarını güçlendirmeleri desteklenebilir; ortak bilimsel çalışma grupları tesis edilerek kapsayıcı bir teknolojik kalkınmanın önü açılabilir.
ORTAK KİMLİK İNŞA ETME
D-8 çatısı altında oluşturulan ortak norm, değer ve anlayışlar, aynı zamanda üye ülkeler açısından otoriterlik, askerî rejim, zayıf liderlik, ekonomik geri kalmışlık, ekolojik krizler ve şiddet gibi meydan okumalarla mücadele konusunda da ortak eylemlerin icra edilmesini olaylaştıracaktır. Müşterek bir problem ve uyuşmazlık çözme mekanizmasının varlığı ve bu mekanizmanın etkin ve başarılı bir şekilde kullanılması, bir yandan örgütün güven inşasına katkıda bulunurken bir yandan da üye ülkeler arasındaki bağı ve ilişkileri güçlendirecektir. Bu doğrultuda gerçekleştirilen politika ve uygulamaların tamamı, D-8 çatısı altında üye ülkelerin entegrasyon ve ortak kimlik oluşturma süreçlerine önemli katkılarda bulunmaktadır.
ÇÖZÜM İSLAM MEDENİYETİNDE
Batı’daki ilerlemelerden yararlanmakla birlikte, İslam medeniyetinin ortaya koyduğu ilerleme ve çözüm örneklerinden de istifade etmek gerekmektedir. Bu noktada, İslam medeniyetinin sahip olduğu potansiyeli ve gücü gün yüzüne çıkaracak kültürel, siyasi, bilimsel faaliyetlerde bulunulması, hem ortak kimliği güçlendirecek hem de İslam dünyası imajına olumlu katkı sağlayacaktır. Hasılı özelde D-8 ülkeleri, genelde de İslam ülkeleri arasındaki işbirliğinin eğitim, akademi, medya, bilim, teknoloji, savunma sanayi, güvenlik, kültürel faaliyetler gibi alanlara doğru genişletilmesi, ortak bir kimlik oluşturulması adına son derece önemlidir.
BUNDAN SONRA YAPILABİLECEKLER?
D-8 ülkelerinin toplam nüfusunun yaklaşık %55’ini gençler oluşturmaktadır ve bu genç nüfus potansiyelinin nitelikli hâle getirilmesi hayati öneme sahiptir. Bu noktada gençlerin sosyal, ekonomik, ahlaki ve kültürel sorunlarının çözümüne yönelik iştirakler kurulması büyük önem arz etmektedir. Bu çerçevede gençleri ve üye ülkelerde bulunan gençlik örgütlerini bir araya getirecek bir Gençlik Forumu ihdas edilmesi faydalı olacaktır. Bu sayede D-8 ülkelerindeki gençlerin karşı karşıya kaldıkları sorunların çözümünün kolaylaştırılması, gençler arasında fikir ve tecrübe paylaşımının ve karşılıklı ilişkilerin geliştirilmesi, gençlik örgütlenmelerinin hem kendi ülkelerinin hem de D-8 çevresinin toplumsal yaşamına aktif katılımlarının sağlanması mümkün olacaktır. D-8 gençliğinin müşterek sorunlarının çözümüne yönelik olarak üye ülkelerdeki gençlik örgütleri arasındaki dayanışma ve karşılıklı etkileşimin teşvik edilmesi ve ortak kültürel değerlerle ahlaki ilkeler temelinde faaliyetlerin pekiştirilmesi büyük önem arz etmektedir. Bunların yanı sıra sosyal ve ekonomik kalkınma, kültürel değişim, teknik işbirliği, eğitim ve diğer faaliyet alanları için işbirliğinin geliştirilmesi ve gençlerin küresel, bölgesel ve yerel meselelere dair birikimlerini arttırıp uluslararası alanda nitelikli temsil becerisi kazanmalarına katkı sağlayacak eğitim faaliyetlerinin düzenlenmesi gibi çalışmalar, Gençlik Forumu çatısı altında gerçekleştirilebilecek önemli organizasyonlardır. Bu bağlamda ayrıca gerek üye ülkelerin gerekse gençliğin içinde bulunduğu sorunlara yönelik çözüm mekanizmaları geliştirebilecek ortak projeler hazırlanması konusunda ülke liderlerine önemli sorumluluklar düştüğünü de belirtmek gerekir.
***
Kamu Diplomasisi Kurumu şart
İKİNCİ olarak, hem üye ülkelerin toplumlarının D-8 hakkında bilgilenmelerine ve örgütün ulusal ve uluslararası bilinirliğine katkıda bulunmaya hem de karşılıklı ilişki ve etkileşimi artırmaya yönelik olarak bir Kamu Diplomasisi Koordinatörlüğü ihdas edilmesi, D-8’in gelecek başarısı açısından son derece önemlidir. Bu koordinatörlük çatısı altında yapılacak çalışmalarla D-8’in değer, politika ve faaliyetlerine yönelik farkındalığın artırılması, iş birliği alanlarındaki tartışma düzeyinin geliştirilmesi mümkün olacaktır. Konferanslar, seminerler, çalıştaylar, forumlar vb. çeşitli kamu diplomasisi faaliyetlerinin yürütülmesi ve desteklenmesi, örgüte önemli katkılar sağlayacaktır. Ayrıca sivil toplum kuruluşları, üniversiteler, düşünce kuruluşları gibi çeşitli kurumlarla iş birliği yapılması da bu bağlamda büyük önem arz etmektedir.
Kalıcı çözümün yolu
KAMU Diplomasisi Koordinatörlüğü, gerçekleştireceği faaliyetlerle hem D-8 ve iş birliği ile ilgili konular hakkında farkındalığın ve anlayışın kuvvetlendirilmesine hem de örgüte destek ve güvenin artırılmasına zemin hazırlayacaktır. Bu tür faaliyetler ayrıca üye ülkelerin kamuoylarında D-8 ile ilgili tartışma ve istişare ortamlarının oluşmasını da teşvik edeceğinden kritik öneme sahiptir. Bunlara ek olarak, yürütülecek iletişim faaliyetleriyle üye ülkeler ve toplumlar arasında diyalog ve karşılıklı etkileşim de teşvik edilecektir. Bu sayede, bir yandan D-8’in politikalarının, faaliyetlerinin ve hedefl erinin şeff af bir anlayışla kamuoyuna duyurulması sağlanacak bir yandan da üye ülkelerin de kamu diplomasisi faaliyetlerini yürütürken benzer şekilde hareket etmeleri teşvik edilecektir. Bütün bunlar da D-8’i yalnızca üye ülkeler arasında etkileşimin olduğu bir örgüt olmaktan kurtarıp toplumlar arası etkileşimi gerçekleştirerek sorunların tespitini kolaylaştıracak ve daha kalıcı çözümler üretilmesinin önünü açacaktır.
