Azerbaycan ve Ermenistan arasında 9 Kasım 2020’de yapılan ateşkes antlaşmasından sonra iki ülkenin liderleri ilk defa 11 Ocak 2021 tarihinde Moskova’da bir araya geldi. Rusya devlet başkanı Putin, Aliyev ve Paşinyan bir masa etrafında oturarak Yukarı Karabağ ile ilgili ortak bir bildiriye de imza attılar.
Moskova’da yapılan toplantıdan sonra medyaya yansıtılan birkaç tane fotoğraf ve görüntü, dış dünyaya verilen mesaj ve algı oluşturma açısından büyük önem taşımaktadır. Her şeyden evvel toplantı yeri Moskova olduğu için iki ülke liderini bir araya getiren güç Rusya’dır. Toplantı esnasında kurulan yuvarlak masada Putin, Aliyev ve Paşinyan’ın yer aldığı bir görüntü medyaya servis edilmiştir. Burada Putin, Azerbaycan ve Ermenistan devlet başkanları ile toplantı yapmaktan daha ziyade, onlara nasihat veren birisi olarak görülmektedir. Yine Paşinyan’ı beklerken Putin’in eli arkasında hakim bir eda ile konuşarak sağa sola yürümesi, Aliyev’in elleri önde onu dinlemesi ve duruşu da dikkati çekmektedir.
Görüntülere bakıldığında anlaşılan şunlardır: Putin, Azerbaycan ve Ermenistan liderlerini Moskova’ya çağırmıştır. Bu davet için gelen iki lider, saygılı bir şekilde Putin’in önünde durarak onun nasihatlerini dinlemişler ve toplantı sonunda ortak bir bildiriye imza atmışlardır. Yani hakim ve dominant güç Rusya’dır. Rusya, hala buradadır ve bu coğrafya üzerinde istediği tasarrufu yapabilmektedir.
Elbette iki devlet liderinin baştan sonuna kadar bu hava içinde Moskova’da ağırlandığı düşünülmemeli. Fakat Rusya yönetimi tarafından özellikle bu karelerin dünyaya servis edilmesi, “gidişata hakim devlet” algısı oluşturma ve verilen mesajlar açısından önem taşımaktadır.
Güçlü devletler, hakim güç olduklarını vurgulamak amacıyla bu tarz algı oluşturmaya yönelik davranışlar göstermekte ve geleceğe yönelik bıraktığı izler bakımından etkili de olmaktadır. Toplum hafızasında da kalıcı yerler edinmektedir.
Rahmetli Ecevit’in bir Amerika ziyaretinde Clinton’ın rahat tavırları karşısında el pençe duruşunu gösteren bir fotoğraf karesi, hala hafızalardadır ve zaman zaman iç siyasette de konuşulmaktadır.
Elbette bu tarz görüntüler, tüm görüşmeler boyunca aynı şekilde devam etmemiştir. Yakalanan bir anlık görüntü özellikle seçilmekte ve verilmek istenilen mesaja dayanak oluşturulmaktadır. Yine önceki yıllarda Mısır devlet başkanı Sisi’nin ve Suudi Arabistan Veliaht prensi Salman’ın Trump karşısında duruşlarını gösteren bu tarzdaki bir kaç görüntünün medyada yer alması da bu kabildendir.
Türkiye ile İsrail arasında yaşanan “alçak koltuk” krizinin iki devlet arasında yarattığı durum hala hafızalardadır. Bir algı oluşturmak için İsrail makamlarının Türk büyük elçisinin koltuğunu diğerlerinden daha alçak olarak seçmesi ve bunu medyaya servis etmesi, Türkiye’nin şiddetli tepkisine sebep olmuş ve oluşturulmak istenen algı geri tepmiştir.
Devletler, güçlerini şüphesiz ekonomik ve askeri sahada sergilerler. Fakat dünyada kamuoyu oluşturmak için bu tarz görüntüler büyük önem taşımaktadır. Köklü devletler bu nedenle, kamuoyu önünde hangi davranışın yapılacağını, ne konuşulacağını veya nasıl duruşlar sergileneceğini programlardan önce belirleyerek liderlere benimsetirler.
Azerbaycan ve Ermenistan, 30 yıl önce bağımsızlıklarını almışlardır fakat Rusya hâlâ bu coğrafya üzerinde en etkili güçtür. Putin, Rusya’nın etkili gücünü askeri ve ekonomik sahada da bu ülkelere zaman zaman hissettirmektedir. Aynı zamanda 11 Ocak’ta Moskova’da olduğu gibi, diplomatik alandaki davranışları sergileyen özellikle seçilmiş kareleri medyaya da servis ederek, dünyada istediği algıyı oluşturmaktadır.
