Sarı humma, yüzlerce yıldır Afrika, Orta ve Güney Amerika’da dönemsel salgınlara neden olan ölümcül bir sivrisinek kaynaklı virüs. Ancak uzmanlara göre, bu virüsün küresel çapta yayılma ihtimali artık her zamankinden daha yüksek.
Uluslararası uzmanlardan oluşan Sarı Humma Danışma Grubu, son yıllarda Afrika ve Amerika’da sarı humma vakalarının artmasının özellikle Asya-Pasifik bölgesi için ciddi bir tehdit oluşturduğunu vurguladı. Ulusal Singapur Üniversitesi’nden enfeksiyon hastalıkları uzmanı Duane Gubler, “Bugün bir sarı humma pandemisi, ölüm oranı nedeniyle COVID-19 pandemisini gölgede bırakabilir,” dedi.
VİRÜS TARİH BOYUNCA NASIL YAYILDI?
1600’lerden önce sadece Afrika’da görülen sarı humma, transatlantik köle ticaretiyle Amerika’ya taşındı ve burada yerli halkın %10’una kadarını öldürdü. 1930’larda geliştirilen etkili aşı ve sivrisineklerin yok edilmesiyle Amerika’daki salgınlar sona erdi. Ancak son yıllarda, yeniden artan sivrisinek popülasyonu ve yetersiz aşılama oranları nedeniyle virüs yeniden yayılıyor.
ASYA’DA 2 MİLYAR KİŞİ RİSK ALTINDA
Asya-Pasifik’te sarı humma virüsünü taşıyabilecek sivrisinek türleri yaygın, ancak henüz virüsü taşımıyorlar. Ancak Afrika veya Güney Amerika’dan dönen bir hasta bu döngüyü başlatabilir. Eğer sivrisinekler virüsü kaparsa, bölgedeki milyarlarca insan risk altına girebilir.
Gubler’e göre modern şehirlerdeki havaalanları, enfekte bireylerin virüsü hızla yaymasına zemin hazırlıyor. Üstelik sarı humma, belirtileri itibarıyla sıkça dang hummasıyla karıştırılıyor. Bu da erken teşhis edilmesini zorlaştırıyor.
ÇÖZÜM NE?
Uzmanlar, küresel aşı arzının artırılması, aşılanma oranlarının yükseltilmesi ve yoksul ülkelerde sarı humma gözetiminin güçlendirilmesi gerektiğini belirtiyor. UNICEF Direktörü Catherine Russell ise Nisan 2025’te yaptığı açıklamada, “Yaklaşık 50 ülkede aşılama, gözetim ve salgın müdahalesi COVID-19 dönemindeki seviyelere geriledi,” diyerek durumun ciddiyetine dikkat çekti.
