DEMET İLCE / MUHABİR
2024 yılında arkeolojide bir dizi yeni buluntu ve ilerleme görmeyi bekliyoruz. Yeni yapay zeka teknikleri, kayıp metinlerin yeniden keşfedilmesine yol açabilir ve çalınan eserlerin izini sürmek için benzer teknikler kullanılabilir. Ayrıca belirli bir bölgede yeni yazıtların keşfedildiğini görebilir ve Göbekli Tepe ve Karahan Tepe yakınındaki bölgelerde yaklaşık 11.000 yıl öncesine ait buluntular ortaya çıkabilir.
Savaştan zarar gören bölgeler için yapay zeka
2024 küresel barış için iyi bir yıl olacağa benzemiyor. Diğer yerlerin yanı sıra Gazze, Sudan ve Etiyopya'da savaşlar sürerken, Rusya'nın Ukrayna'yı işgali üçüncü yılına girecek. Tüm bu çatışmalarla birlikte, hasar gören ve yağmalanan arkeolojik alanları denetlemek ve çalınan antik eserleri aramak giderek zorlaşıyor. 2024 yılında bunun için yeni ve yenilikçi yaklaşımlar görebiliriz.
Yağmalanan veya hasar gören alanların yüksek çözünürlüklü uydu görüntülerini insan gözünün yapabileceğinden daha hızlı ve daha kapsamlı bir şekilde analiz etmek için yapay zeka (AI) programları kullanılabilir. Yıkılma veya yağmalanma riski yüksek olan arkeolojik kalıntıları izlemek için tehlikeli alanlara giren, giderek daha karmaşık robotların kullanıldığını da görebiliriz. Bu robotlar görüntü gönderebilir ve hatta belki de basit koruma önlemleri bile alabilir. Benzer şekilde, internette gezinebilen ve muhtemelen yağmalanmış veya çalınmış eserleri tespit edebilen yapay zeka programlarının kullanımının arttığını görebiliriz.
Yeni Nazca çizgileri gibi arkeolojik alanların belirlenmesine yardımcı olmak için yapay zeka programları halihazırda kullanılıyor. Benzer şekilde, Pompeii'nin bazı kısımlarını izleyen ve yapısal hasarı araştıran Spot adlı köpek şekilli robot gibi robotlar arkeolojik alanları izlemek için zaten kullanılıyor.
Kayıp metin rönesansı
2024 yılı, kayıp antik metinlerin aranmasında bir rönesans yaşatabilir. 2023 yılında, yeni yapay zeka teknolojilerinin geliştirilmesi, araştırmacıların, MS 79'da Vezüv Yanardağı'nın patlamasından sonra karbonize olan, önceden okunamayan metinleri okumasına olanak tanıdı. Bu metinler arasında, Büyük İskender'den sonraki tarihi tartışan kayıp bir kitabın ve mor boyadan bahseden bir metnin keşfi de vardı. Bu teknoloji hızla ilerliyor ve 2024'te aynı veya daha yeni teknoloji daha fazla kayıp metni ortaya çıkarabilir. Bu, antik dünya hakkında önemli miktarda yeni bilgi sağlayabilir.
Türkiye'de 11.000 yıllık buluntular
2024 yılında, dünyanın en eski tapınaklarından birinin bulunduğu Göbekli Tepe ve Türkiye'nin güneydoğusundaki Karahan Tepe yakınındaki bölgelerde, yaklaşık 11.000 yıl öncesine ait daha fazla buluntu yapılması muhtemel. Göbekli Tepe'de T şeklinde oymalı bir dizi taş sütun bulunurken, Karahan Tepe'de tarih öncesi bir geçit töreni için kullanılmış olabilecek oymalı bir bina var. Kazılar ve analizler devam ediyor. 2024 yılında büyük olasılıkla yeni keşifler duyacağız.
Hadrianus duvarının yakınında bir yazıt yığını
Magna, Britanya'daki Hadrian Duvarı'nın yakınında bulunan bir Roma kalesiydi. Arkeologlar büyük bir kısmının hala korunduğunu söylese de şimdiye kadar üzerinde çok az bilimsel kazı yapıldı. Arkeologlar kazılara 2023 yazında başladı ve 2024'te ekip daha derine indikçe bu alandan yeni buluntular duymamız muhtemel. Bir olasılıkla, çok sayıda yeni yazıt ortaya çıkarılabilir.
Roma kalesi Vindolanda'da 780 adet korunmuş yazıt bulunmakta ve bunların çoğunu Magna'da bulabiliriz. İngiliz yetkililerin kazı konusunda büyük umutları var ve Milli Piyango Miras Fonu, girişimi desteklemek için 1.625 milyon İngiliz Sterlini (2 milyon doların üzerinde) bağışladı.
