Meyveler, çiçekler, kelebekler ve mücevherlerde karşımıza çıkan mor renk, sandığımız kadar gerçek olmayabilir. Elektromanyetik spektrumun görünür ışık kısmına yakından baktığınızda, mor rengin (morumsu menekşe ve çivit tonlarından farklı olarak) aslında yer almadığını göreceksiniz.
Bunun nedeni ise oldukça şaşırtıcı: Mor, beynimizin dalga boylarını nasıl algıladığına bağlı olarak yalnızca zihinsel bir algı ürünü olabilir.
RENKLERİN TAMAMI BEYİN YORUMU
Wharton Sinirbilim Girişimi Direktörü Zab Johnson’a göre, sadece mor değil, aslında tüm renkler beynimizin ışığı yorumlama şeklinin bir sonucu. Johnson, "Aslında hiçbir renk gerçekten var değil," diyor. "Hepsi beynimizin sinirsel hesaplamalarının sonucu."
Güneşten gelen ışınlar çok çeşitli dalga boyları içeriyor. Görünür ışık ise bu spektrumun yalnızca %0.0035’lik bir kısmını oluşturuyor. Gözlerimizdeki koni hücreleri (uzun, orta ve kısa dalga boylarına duyarlı üç farklı tip), bu ışık bilgilerini toplayarak beyne iletiyor. Beyin de bu verileri işleyip renk algısını oluşturuyor.
MOR NEDEN GERÇEK DEĞİL?
Mor, bu sistemin özel bir sonucudur. Kırmızı ve mavi ışığın aynı anda alınması, beynin aslında doğada var olmayan bir rengi, yani moru yaratmasına neden olur. Çünkü kırmızı ve mavi, spektrumun zıt uçlarında yer alır. Beyin, bu uçları birbirine bağlayarak dairesel bir renk algısı oluşturur ve ortaya “mor” çıkar.
Bu yüzden mor ve onun bir türevi olan eflatun, "nonspektral" renklerdir — yani tek bir ışık dalga boyuna karşılık gelmezler. Gerçek ışıkta sadece tek dalga boyuna sahip olan renkler (kırmızı, mavi, yeşil, vb.) “spektral” olarak tanımlanır.
TARİHTE MORUN YERİ
Harvard Sanat Müzeleri'nden Narayan Khandekar’a göre, mor rengin özel konumu tarihte de fark edilmiştir. Antik Fenikeliler, mor rengi elde etmek için deniz salyangozlarını öğüterek “Tyrian moru” üretmiş, bu nadir renk yalnızca kraliyet mensupları tarafından kullanılabilmiştir. Bugün hâlâ mor, zenginlik, güç ve hatta büyüyle ilişkilendiriliyor.
Zab Johnson ise şöyle diyor: “Mor doğada gerçekten yok. Onu yaratabildiğinizde çok daha değerli hale geliyor. Bu da moru daha özel kılıyor.”
