Bilim insanları, Dünya'nın çekirdeğinden yükselen ancak yüzeyde volkanik bir iz bırakmayan ilk “hayalet sıcak nokta”yı (plume) keşfettiklerini duyurdu. Umman’ın doğusunda tespit edilen bu gizemli sıcak kaya sütunu, yer kabuğunda hiçbir belirgin yüzey hareketi oluşturmasa da, derinlerde önemli bir jeodinamik etkiye sahip.
Dünya’nın ısısı, basıncı ve iç yapısındaki hareketleri etkileyen sıcak noktalar (plume’lar), genellikle volkanik faaliyetlerle kendini gösterirken, bu yeni keşif tamamen yer altında gizli kalıyor. Araştırmacılar, bu "hayalet" sıcak noktanın —“Dani Plume” olarak adlandırılan yapının— ilk ipuçlarını sismik verilerdeki anormalliklerle buldu.
YUMUŞAK KAYA KÜTLESİ OLDUĞU ANLAŞILDI
Sismik dalgalar bölgeden geçerken yavaşladı; bu da aşağıda daha sıcak ve yumuşak bir kaya kütlesi olduğunu gösterdi. Bilgisayar modellemeleri, yer ölçümleri ve sismik sınır katmanlarına (410 km ve 660 km derinlikte) ait veriler de bu sıcak noktanın varlığını destekledi.
Araştırmalara göre bu sıcak kaya sütunu, yaklaşık 200–300 km çapında ve çevresindeki manto yapısından 100–300 °C daha sıcak. Ayrıca, 40 milyon yıl önce Hindistan tektonik levhasının hareketinde rol oynamış ve günümüzde bile Umman’daki kara yükselmesine katkı sağlıyor olabilir.
YENİDEN GÖZDEN GEÇİRMEK GEREKEBİLİR
Araştırmacılar, bu yapının varlığının Dünya çekirdeğinden yüzeye beklenenden daha fazla ısı sızdığını gösterebileceğini söylüyor. Bu da gezegenimizin ısıl evrimine dair modellerin yeniden gözden geçirilmesini gerektirebilir.
“Elde edilen tekil veriler belki yetersiz gibi görünebilir ama birlikte değerlendirildiğinde tutarlı ve güçlü bir yoruma kapı aralıyor,” diyor uluslararası araştırma ekibi.
Bu keşif, başka “hayalet sıcak noktaların” da Dünya'nın farklı bölgelerinde gizli olabileceğini düşündürüyor. Jeoloji, levha hareketleri ve Dünya’nın manyetik alanı gibi konularda bilim insanlarına yeni bir pencere açabilir.
