DEMET İLCE / MUHABİR
Nature dergisinde bu hafta yayınlanan bir çalışma, bazı hamile kişilerin GDF15 adı verilen bir hormona karşı özellikle duyarlı olduğunu öne sürüyor. Bu hormon vücutta düşük seviyelerde üretilir, ancak hamile bir kişi büyüyen fetüsten başka güçlü bir doz alır, bu da bulantı ve kusmayı tetikleyebilir. Kanser hastalarıyla yapılan araştırmalar, vücut çok fazla GDF15 ürettiğinde bunun kronik mide bulantısına ve kilo kaybına yol açabileceğini buldu.
2018 yılında yapılan bir araştırma, 53.000 kadında GDF15'i kontrol eden gen ile hamilelikteki bulantı ve kusma arasında bir bağlantı buldu. Genetik bilgiler ve hamile bir kişinin kanında hangi hormonların bulunduğunu belirleyebilen yeni bir testten elde edilen veriler de dahil yeni makale bu çalışmayı temel alıyor. Konuya çeşitli perspektiflerden bakarak hormon ile hastalık arasındaki bağlantıyı kuruyor. Peki, farelerde ve laboratuvarda yapılan çalışmalar hangi düzeyde?
Araştırmacılar hamileliğin ilk 12 haftasında GDF15 seviyelerinin arttığını buldu. Fetüsteki hormon düzeyi ne kadar yüksekse ve hamile kişi hormona ne kadar duyarlıysa o kadar hastalanırdı. Fetüs daha az GDF15 ürettiğinde hastalanma riski daha düşük görünüyor. Hamilelikten önce buna maruz kalması da bir faktör olabilir.
Bilim adamları ayrıca, belirli bir kalıtsal kan bozukluğuna sahip olan ve hamile kalmadan önce vücutlarında yüksek düzeyde hormon bulunan kişilerin hamilelik sırasında neredeyse hiç hastalanmadığını söyleyen araştırmalara da baktılar. Bunun tersini de gördüler: Düşük GDF15 seviyelerine sahip olmalarına neden olan nadir bir genetik varyanta sahip olanlar, çok daha yüksek hiperemezis gravidarum riski altındadır. Yazarlar ayrıca farelerin yüksek seviyelerde GDF15'e maruz kaldıklarında iştahlarını kaybettiklerini ve bu da mide bulantısı yaşadıklarını düşündürdüğünü buldu. Hormonun uzun etkili bir formuyla tedavi edildiklerinde iştahları düzenliydi.
SABAH BULANTISI TEHLİKELİ HALE GELİRSE
Hamile kalan kişilerin yaklaşık %70 ila %80'i genel olarak "sabah bulantısı" olarak adlandırılan durumu yaşar, ancak hamile insanlar günün herhangi bir saatinde mide bulantısı hissedebilir ve kusabilir.
%2'den fazlasında hiperemezis gravidarum veya HG adı verilen ciddi bir form gelişir. Dehidrasyona yol açtığı ve hamile kişinin kilo vermesine neden olabileceği için tehlikeli olabilir. Ayrıca erken doğum, nörogelişimsel bozukluklar ve hatta düşük yapma gibi bebek üzerinde olumsuz etkileri de olabilir.
Çalışmanın ortak yazarı, Güney Kaliforniya Üniversitesi Keck Tıp Fakültesi'nde genetikçi ve klinik yardımcı doçenti olan Dr. Marlena Fejzo, bu ciddi etkileri deneyimlerinden biliyor.
Fejzo, "Bebeğimi kaybettikten sonra, neler olduğunu anlamaya çalışmak için gerçekten motive oldum" dedi.
Hiperemezis gravidarum'a neyin sebep olduğunu araştırmaya başladığında, aslında çok fazla araştırma olmadığını, bunun kısmen de olsa bazı doktorların hamile hastalar sabah bulantısı yaşadıklarını söylediklerinde ne kadar umursamaz davrandıklarından kaynaklandığını söyledi.
Fejzo, doktorlarının bu sorunu önemsemediği ve mide bulantılarının birkaç ay içinde geçeceğini söyleyen kadınlardan haber aldığını söylüyor. Hatta bir profesörün tıp öğrencilerine hiperemezis gravidarum nedeniyle hastaneye kaldırılan birinin orada olduğunu çünkü "evde genellikle bir şeyler oluyor" dediğini duymuş. Fejzo'nun kendi doktoru ona sorunun "tamamen onun kafasında olduğunu" söyledi. Ancak aynı zamanda hiperemezis gravidarum hakkında farkındalık yaratan HER Vakfı ile de çalışan Fejzo, ilk hamilelikte bu durumu yaşayan kişilerin genellikle bundan kaçınmanın bir yolu olup olmadığını öğrenmek için iletişime geçtiğini söyledi.
Sabah bulantısı olan insanlara bazen mide bulantısını önleyici ilaçlar almaları söylenir ve bol miktarda dinlenmeleri, bol miktarda sıvı içmeleri ve koku gibi mide bulantısını tetikleyen şeylerden kaçınmaları tavsiye edilir. Ancak, ister şiddetli ister hafif olsun, herhangi bir sabah bulantısına neyin sebep olduğunu bilmek, bilim adamlarının bir tedavi bulmasına ya da en azından semptomları hafifletmenin daha iyi bir yolunu bulmasına yardımcı olabilir.
Doktorlar, HG'li kadınlara kusma önleyici ilaçlar ve B1 vitamini reçete edebilirler; bu ilaçlar, hamile kişinin kalbinin ve beyninin korunmasına ve bebeğin gelişiminin desteklenmesine yardımcı olabilir.
Şu anda kanser hastalarında hormon kaynaklı mide rahatsızlığını önlemenin yollarını araştıran çalışmalar var, ancak hiçbiri hamile insanları kapsamadı.
Fejzo, kişiyi hamile kalmadan önce bu hormona güvenli bir şekilde maruz bırakmanın ve toleransını geliştirmenin bir yolu olabileceğini söyledi. Doğru dozun ne olabileceğini araştırmak üzere bir deneme için bağışta bulundu.
Fejzo, her gün sabah bulantısı çeken insanlara, özellikle de HG'ye sahip olanlara yardım etmeye kararlı bir şekilde uyandığını söyledi.
"Birçok kişi böyle bir hamilelik yaşadıktan sonra tekrar bebek sahibi olmamaya karar veriyor. Daha yapılacak çok şey var. Bu hikayenin sonu değil.” dedi.
