Şimdi hayal etmek zor, ama kilometrelerce kalınlıktaki buz tabakasının altında, o kadim manzara hâlâ orada, insan gözünün hiç görmediği şekilde gizlenmiş olarak duruyor.
Hiç görülmemiş olabilir ama bu, sonsuza kadar bilinmeyeceği anlamına gelmiyor. Yıllardır Britanya Antarktik Araştırma ekibi, donmuş güney kıtasının üzerinde uçuşlar yapıyor; radarlar, ses dalgaları ve yerçekimi haritalama yöntemleriyle buzun altındaki kaya zeminini anlamaya çalışıyorlar.
Artık ellerinde, Antarktika’nın buz altındaki yüzeyine dair şimdiye kadarki en ayrıntılı harita var. Bu harita, dağ sıralarını, eski nehir yataklarını, derin çökekleri ve geniş düzlükleri ortaya koyuyor.
Glasyolog Hamish Pritchard liderliğindeki ekip, bu haritanın, iklim değiştikçe dönüşüm geçiren Antarktika’nın buz ve kara etkileşimini anlamak isteyen bilim insanları için çok değerli olduğunu söylüyor.
“Bu, sıcaklıklar yükseldikçe buzun kıta boyunca nasıl hareket edeceğini araştırmak için kullandığımız bilgisayar modellerinin temelini oluşturuyor,” ifadelerini kullanan Pritchard şu şekilde devam etti:
“Bunu, kayalık bir kekin üstüne şurup dökmek gibi düşünün – kekteki tüm çıkıntılar ve çukurlar, şurubun nereye ve ne kadar hızlı akacağını belirler. Antarktika da aynı şekilde; bazı sırtlar buzun akışını yavaşlatır, bazı çukurlar ve düz alanlar ise hızlanmasına neden olabilir.”
ANTARKTİKA’NIN ALTINDA NE VAR?
Gerçekten de büyüleyici bir soru:
Antarktika’yı kaplayan 27 milyon kilometreküplük (6.5 milyon milküp) buzu kaldırabilseydik, altından nasıl bir kıta çıkardı? Hangi kadim jeolojik yapılar gizlenmiş durumda? Hangi tarihsel sırlar henüz keşfedilmedi?
Bundan çok da uzun zaman önce, bunları öğrenmemiz mümkün değildi. Ama artık göremediğimiz şeyleri ölçmek için uçaklar ve uydularla donatılmış hassas metrologi cihazlarımız var. Britanya Antarktik Araştırma ekibi, tam altmış yıldır bu gizemi çözmek için veri topluyor ve haritayı her geçen yıl biraz daha tamamlıyor.
Yeni harita – Bedmap3 – uçaklardan, uydulardan, gemilerden ve hatta karada köpekli kızak ekiplerinden elde edilen verilerle hazırlandı. Bu haritada kullanılan 277 buz kalınlığı araştırması toplamda 82 milyon veri noktası sağladı ve önceki haritalardaki büyük boşlukları doldurdu.
Bu boşluklardan biri de Antarktika’da buzun en kalın olduğu noktaydı. Önceki çalışmalarda bu nokta Adélie Toprakları’ndaki Astrolabe Havzası olarak belirlenmişti.
