Avustralya’nın Sydney kentindeki Taronga Hayvanat Bahçesi, dünyanın en büyük kriyojenik mercan bankasına ev sahipliği yapıyor. Eksi 196 derece sıcaklıkta sıvı azotla saklanan bu "buzdan Nuh’un Gemisi", iklim değişikliğiyle yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olan Büyük Set Resifi (GBR) için umut taşıyor.
2011’den bu yana yürütülen projede, resifin her yıl gerçekleşen kitlesel üreme döneminde toplanan mercan spermleri, özel koruyucularla dondurularak saklanıyor. Yumurtalar ise içerdikleri yüksek su ve yağ oranı nedeniyle şimdilik dondurulamıyor.
Taronga Koruma Derneği’nden koruma bilimi yöneticisi Justine O’Brien, “Biyolojik saatleri durdurulmuş gibi. Onları yıllar hatta yüzyıllar sonra bile çözerek kullanabiliriz,” dedi.
Bugüne kadar bankada 400 sert mercan türünden 34’ü yer alıyor. Bilim insanları, bu örnekleri sadece üreme değil; aynı zamanda küresel ısınma, aşırı avlanma ve kirlilik gibi tehditlerin etkilerini takip etmek için de kullanıyor.
YOK OLMA RİSKİYLE KARŞI KARŞIYA
Mercanlar, okyanusların 1.5°C ısınması durumunda %70 ila %90 oranında yok olma riskiyle karşı karşıya. Oysa bu resifler, sadece deniz canlılarını değil; aynı zamanda kıyı topluluklarını besin, fırtına koruması ve geçim kaynağıyla destekliyor.
2023’ten bu yana devam eden küresel mercan beyazlaması, dünya genelindeki resiflerin %84’ünü etkiledi. 1950’lerden bu yana canlı mercan örtüsünün yarısı kayboldu.
Geçen yıl Taronga ve Avustralya Deniz Bilimi Enstitüsü’nden bilim insanları, dondurulmuş mercan spermleriyle canlı yumurtaları başarıyla döllendirdi. Oluşan larvalar resife yerleştirildi ve ilk gözlemler umut verici.
WWF Avustralya Okyanuslar Direktörü Richard Leck, “Bu çabalar çözümün küçük bir parçası. Ancak pencere hızla kapanıyor,” diyerek acil eylem çağrısında bulundu.
