DEMET İLCE / MUHABİR
Yaz mevsiminde normalde yeşil ağaçların, mavi gökyüzünün ve sıcak bir havanın olmasına alışığız. Ancak 1816'da Kuzey Yarımküre'de yaşayan insanlar için o günler hiç gelmedi.
“Yazın Olmadığı Yıl”
‘Yazsız Yıl’da küresel ölçekte sıcaklıklar yaklaşık 2 ila 7 °F düştü ve bunun sonucunda dünya çapında hava durumu bozuldu.
ABD'de kışın yerini yaz sıcakları almak yerine, dondurucu soğuklar devam etti. Mayıs ayı normal koşullar altında ara sıra biraz serin olabilir, ancak 1816'da doğu eyaletlerinin çoğunda don devam etti. Haziran kar gördü. Pensilvanya'daki nehirler Temmuz ayında hâlâ donmuştu.
Atlantik'in karşı tarafında Avrupa şiddetli yağmurlara maruz kaldı; İrlanda'da ise arka arkaya sekiz hafta boyunca yağmur durmadı. O dönemde Büyük Britanya'nın büyükelçisi olan ve Londra'da yaşayan ABD Başkanı John Quincy Adams, günlüğünde, Temmuz başında evden çıkamamasına neden olan dondurucu sağanak yağmur ve gök gürültüsünden yakınıyordu.
Küresel sıcaklık düşüşünün etkileri, olağan muson mevsiminin kesintiye uğradığı ve kuraklıklara yol açan Asya'ya bile yayıldı.
Sonuçları ne oldu?
Mevsim dışı hava koşullarının bir sonucu olarak, birçok bölgede mahsuller başarısız oldu. ABD'de bunun başlıca nedeni ilkbaharda devam eden donlardan kaynaklanıyordu. İrlanda'da ise şiddetli yağmurlardan kaynaklanan sel felaketleri o yılki patates hasadını yok etti.
Asya'daki mahsuller için sorun, yağmur eksikliği ve geciken muson mevsiminin neden olduğu kuraklıktı. Başarısız hasat, Kuzey Yarımküre'deki etkilenen bölgelerin çoğunda kıtlığa yol açtı.
Mahsuller üzerindeki etkinin aynı zamanda Kıtlık Olmayan Yıl'ın uzun vadeli etkilerinden birine yol açtığına inanılıyor; çiftçilerin ABD'nin doğusundan günümüze kadar yoğun bir şekilde tarımı sürdüren Ortabatı'ya göçü.
Buna ne sebep oldu?
Bu olağandışı havanın kökeni, bir yıl öncesine, Endonezya'nın bir adası olan Sumbawa'ya gitmemizi gerektiriyor. Orada, 5 Nisan 1815'te stratovolkan Tambora Dağı şiddetli bir şekilde patlamaya başladı.
Volkanik patlamalar gezegenin iklimini aylarca etkileyebilir. Bu, küçük, hafif kül parçacıklarının stratosferde kalması ve sonunda güneş ışığını engelleyerek soğumaya yol açması durumunda meydana gelebilir.
Sıcaklık düşüşleri aynı zamanda kükürt dioksit yayan patlamaların da sonucu olabilir. Bu, stratosferdeki suyla birleşerek sülfürik asit oluşturur, bu da aksi takdirde gezegeni ısıtacak olan gelen güneş ışınımını yansıtır.
Tambora Dağı patlamasının boyutu göz önüne alındığında - kayıtlı tarihteki en güçlü patlamaydı - 1816'da görülen koşulların bunun sonucu olabileceğinden şüpheleniliyordu, ancak ne ölçüde rol oynadığı tam olarak belli değildi.
Daha sonra 2019'da yer bilimci Dr. Andrew Schurer ve meslektaşları, yanardağ olmasaydı havanın nasıl olabileceğini anlamak için iklim modellerini kullandılar. Her ne kadar sonuç 1816'nın Avrupa'da hâlâ alışılmadık derecede yağışlı bir yıl olabileceğini öne sürse de model, sıcaklıkları bu kadar soğuk yapan şeyin patlama olduğunu gösteriyordu.
Schurer, yaptığı açıklamada, "İklim modellerine volkanik kuvvetin dahil edilmesi soğumayı açıklayabilir ve bunun aşırı soğuk sıcaklık olasılığını 100 kata kadar artırdığını tahmin ediyoruz" dedi.
Genel olarak 1816, gezegen ve insanları için eğlenceli bir yıl değildi. Muhtemelen bazılarının buna "Binsekiz Yüz ve Donarak Ölüm" adını vermesinin nedeni de budur.
