DEMET İLCE / MUHABİR
Bilim insanları, et yiyen, ülseri tetikleyen bir bakterinin sivrisinek ısırığı yoluyla insanlara nasıl bulaştığına dair 80 yıllık gizemi nihayet çözdü.
Mycobacterium ülserans adlı mikrop vücuda girdiğinde cildi ve yumuşak dokuyu yok eden bir toksin salgılar, bu da onun şişmesine ve yavaş büyüyen ülserler oluşturmasına neden olur. Enfeksiyon, bu yaralara atıfta bulunularak Buruli ülseri olarak bilinir.
İlk olarak 1930'larda Avustralya'da keşfedilen Buruli ülseri, başta tropikal ve subtropikal bölgeler olmak üzere dünya çapında en az 33 ülkede rapor edilmiştir. Dünya Sağlık Örgütü'ne göre 2021 yılında dünya çapında 1.370 yeni vaka görüldü. Hastalık ABD'de nadirdir, ancak hastalığın görüldüğü ülkelerden dönen yolcularda zaman zaman vakalar rapor edilmiştir.
Buruli ülseri erken teşhis edilirse antibiyotiklerle tedavi edilebilir. Ancak bilim insanları daha önce bakterilerin çevreden insanlara nasıl yayıldığını bilmiyordu ve bu da salgınların kontrol edilmesini zorlaştırıyordu. Suçun sivrisinekler olduğundan şüpheleniyorlardı, ancak bu doğrulanmadı.
Artık Avustralya'daki araştırmacılar, M. ülserans'ın insanlara yayılmasından sivrisineklerin sorumlu olduğuna dair net kanıtlara sahipler. Ekip bulgularını 23 Ocak Salı günü Nature Microbiology dergisinde yayınlanan yeni bir çalışmada bildirdi.
Tim Stinear, Onlarca yıldır devam eden gizem çözüldüğüne göre, bilim adamları ve halk sağlığı uzmanları artık Buruli ülserini durdurmak için köklü sivrisinek kontrolü ve ısırık önleme önlemlerini kullanılabileceğini söyledi.
Sivrisineklerin insanlara dang humması, Batı Nil ateşi ve sıtma gibi birçok başka hastalığı yaydığı iyi biliniyor. Ancak bu hastalıklara bakteriler değil virüsler ve parazitler neden olur. Stinear, pireler, keneler ve bitlerin insanlara çeşitli bakteriyel hastalıklar yaydığını ancak bu tür bakterilerin sivrisinekler yoluyla yayıldığına dair herhangi bir emsali bulunmadığını söyledi.
2016 ile 2021 yılları arasında Stinear ve meslektaşları, güneydoğu Avustralya'nın Mornington Yarımadası bölgesinde 65.000'den fazla sivrisinek yakalayıp taradı; Aedes notoscriptus adı verilen bölgede hastalık yayan önemli bir sivrisinek türüne odaklandılar. Bu bölge Melbourne'un güneyinde bulunmaktadır ve 1998'den bu yana sürekli olarak insanlarda Buruli ülseri vakaları rapor edilmektedir.
Son zamanlarda güneydoğu Avustralya'da enfeksiyonda bir artış oldu. 18 Ocak'ta Victoria yerel hükümeti, 2023'te 363 vakayla kaydedilen en yüksek sayıda insan vakasının görüldüğünü bildirdi.
Bilim insanları Buruli ülserinin zoonotik bir hastalık olduğunu, yani hayvanlarla insanlar arasında bir şekilde geçen mikropların neden olduğu bir hastalık olduğunu zaten biliyordu. Pseudocheirus peregrinus gibi keseli sıçanlar (Didelphis marsupialis de dahil olmak üzere opossumlarla karıştırılmamalıdır) güneydoğu Avustralya'da M. ülserans için önemli bir rezervuardır, ancak M. ülserans'ın hayvanlardan insanlara nasıl geçtiği belirsizdir.
Victoria'da yürütülen saha araştırmaları, eyaletteki geçmiş salgınlarda bulaşmanın sorumlusunun sivrisinekler olabileceğine işaret etmişti. Bu arada Kamerun'daki gözlemsel çalışmalar, cibinlik kullanmak gibi sivrisinek ısırıklarına karşı koruyucu önlemlerin enfeksiyon riskini azaltabileceğini öne sürdü.
Araştırmacılar, sivrisineklerin M. ülserans'ı yaydığı fikrini destekleyecek deneysel kanıtlar toplamak amacıyla, yerel keseli sıçanların dışkılarından bakteri örnekleri ve insan Boruli vakalarından alınan klinik örneklerden topladılar. Bu örneklerin genomlarını sıraladılar ve bunları, taradıkları sivrisineklerden alınan örneklerle karşılaştırdılar.
Tüm örneklerde M. ülserans'ın genetik yapısının aynı olduğunu keşfettiler. Ek olarak, bölge haritasında sivrisineklerin toplandığı yerlerde insan enfeksiyonları örtüşüyordu. Sivrisineklerin kan öğünlerinin analizi, onların hem insanlardan hem de keseli sıçanlardan beslendiklerini doğruladı; bu sivrisineklerin, bakteriyi muhtemelen ısırıkları yoluyla keseli sıçanlardan insanlara yaydığını öne sürdü.
Çalışma Avustralya ile sınırlıydı ve bu nedenle ilgili hayvan konakçısı ve sivrisinekler açısından yalnızca bölgeyle ilgili hastalık yayılma dinamiklerine odaklandı. Araştırmacılar, ne olursa olsun, yeni bulguların Buruli ülserinin yayılmasını kontrol etme açısından daha geniş bir öneme sahip olduğunu savunuyor.
Makalelerinde " M. ülserans taramasıyla sivrisinek sürveyansı, sivrisinek kontrolü ve sivrisinek ısırıklarını önlemek için halk sağlığı mesajlarının eklenmesi, insanlarda Buruli ülseri vakasını azaltması beklenen pratik müdahalelerdir" diye yazdılar.
Bu makale yalnızca bilgilendirme amaçlıdır ve tıbbi tavsiye sunma amacı taşımaz.
