2015’te kazılar başlamadan önce önde gelen bilim adamlarının da dahil olduğu bilirkişiler, Türk yöneticilerine ait eserlerinin ve yerleşimlerin Ulan Batur’un batısı olduğunu düşünüyorlardı. Prof. Takashi Osawa tarafından yürütülen çalışmalar sonrasında, doğu Moğolistan’da kalan bölge ile nasıl bir güç ilişkisi olduğunu netleştiren 12 yazıt buldular.
Anıtın asıl dikkat çeken tarafı ise yapısal düzeni oldu. Zira uzmanlara göre merkezde bir ölünün gömüldüğü taş bir mezar anıt ve anıtın çevresinde ise 14 adet yazılı dikilitaş bulunuyor. Her bir taşta 100’den fazla tamga adı verilen Türklere ait boy simgeleri yeralıyor. Dahası bu yazıtlar Moğolistan içinde bulunan en zengin yazılı bilgileri olarak kayda geçti. Anıtın içinde bulunan at kemikleri ve Koyun postu üzerinde yapılan karbon testleri ile bu yapının 8.yüzyıla, (Gök)Türk İmparatorluğuna ait olduğu tespit edildi.
ANIT MEZAR KİME AİT?
Takashi Osawa, yazıtlar üzerinde yaptığı çözümlemenin ardından, mezarda gömülen kişinin Yabgu, yani Kağandan sonra gelen en yetkili kişi, olduğunu ortaya çıkardı. Aynı zamanda bu Yabgu’nun Tölis-Şad yani Doğunun yöneticisi olduğu ve Tengri-Kağan döneminin doğu Moğolistan yöneticisi olduğunu buldu.
DOĞU SANCAĞININ MERKEZİ
Ayrıca araştırmalar, anıtların bulunduğu Dongoin bölgesinin, şuana kadar yerini Çin ve Türk kaynaklarından da öğrenemediğimiz, Göktürk İmparatorluğunun Doğu Sancağı’nın merkezi olma ihtimali çok yüksek olduğunu gösterdi.
Bu anıtın, Göktürk Kağanlığı’nın Doğu Sancağının askeri ve politik gücünü, ilişkilerinin yoğunluğunu ve Moğollar’la olan bağlarını ortaya çıkartması bekleniyor. Bunların yanısıra, bu anıtın İnanç sistemini anlamakta da fikirler vereceği ve konar-göçer dünyasına bakış açısına yardımcı olacağı bekleniyor.
