iOS‘i özgürleştirip, daha fazla erişim sağlamak için yapılan bu işleme “Jailbreak” adı verilmiş. Peki detayları neler? Gelin hep beraber inceleyelim.
JAILBREAK NEDİR?
Sizin de bildiğiniz gibi Apple, iOS’in stabil çalışan ve dış saldırılara mümkün olduğunca kapalı bir sistem olmasını istiyor. Bu sayede hem her seviyeden kullanıcının kullanabileceği bir işletim sistemi geliştiriyor hem de bu işletim sistemi mümkün olduğunca sorunsuz çalışıyor. Ancak bunu sağlamak için Apple işletim sistemini kapalı kapılar ardında tutuyor yani bir nevi hapis tutuyor diyebiliriz. Bu yüzden iOS‘i özgürleştirip, daha fazla erişim sağlamak için yapılan bu işleme “Jailbreak” adı verilmiş.
Jailbreak işlemi gerçekleştirilmemiş bir Apple cihazına App Store‘da yer almayan yani Apple‘ın onay vermediği bir uygulamayı yüklemek mümkün değildir. Ya da jailbreak yapılmamış bir cihazın sistem dosyalarına erişmeniz mümkün değildir. O yüzden temel olarak jailbreak işleminin işletim sistemine “root” erişimi sağlamak için kullanılan bir yöntem olduğunu söyleyebiliriz.
JAILBREAK NE DEĞİLDİR?
Jailbreak işlemini gerçekleştirmeyen bir kullanıcıya “Bu işlem nedir?” sorusunu sorduğunuz zaman genelde alacağınız ilk cevaplar “Şu paralı uygulamaları bedava yükleyen şey değil mi?” ya da “Cydia, Installous falan işte” tarzı cevaplar olacaktır. Peki gerçekte durum böyle mi ?
Öncelikle jailbreak paralı uygulamaları ücretsiz olarak yüklemek için mi hazırlanmıştır sorusuna yanıt verelim. Hayır. Hayır, çünkü jailbreak işlemi uygulamaları ücretsiz olarak yüklemek için hazırlanmış bir çözüm değildir. Instaollus, iPASTORE, AppAddict, Zeusmos tarzı uygulamalar bu işlemi gerçekleştirmek için jailbreak işleminden faydalanarak hazırlanmıştır ancak jailbreak korsan yazılımdan ibaret değildir. Hatta jailbreak hazırlayan birçok geliştirici korsan yazılıma karşıdır ve bunu da her fırsatta dile getirirler.
“Peki jailbreak Cydia mıdır?” diyecek olursanız bu sorunun da cevabı hayır çünkü Cydia bu işlem sonrası mobil cihazınıza yüklenen bir uygulama mağazasıdır diyebiliriz. Jay Freeman‘ın geliştirdiği aynen App Store‘a benzer bir yapıda olan bu uygulamada Apple‘ın onayına sunulmamış birçok program, eklenti, tema ve benzeri içerik bulunur. Bu mağazadaki içeriğin büyük bir bölümü ücretsiz olmakla beraber ücretli olarak da birçok uygulama, eklenti ve tema da bulunur. Bu yüzden jailbreak işleminin bedavacılık ya da korsanlık demek olmadığını söyleyebiliriz.
JAILBREAK NELER SUNAR?
Bu işlemin sağladığı sistem erişimi sayesinde iOS üzerinde birçok ekleme ve düzenleme yapmak mümkündür. Bunların arasında en basit operatör adı yazan bölüme istediğinizi yazabilmekten tutun, cihazınızın Bluetooth’unu aktif olarak kullanmaya kadar birçok işlem yer alıyor.
Cydia‘da bu noktada bize yardımcı oluyor. Bu işlemleri gerçekleştirmek için gerekli uygulama ve tweak denilen eklentileri Cydia üzerinden indirip cihazınıza kuruyorsunuz. Ayrıca Cydia‘da yer alan bu uygulamaları Apple‘ın da takip ettiğini söyleyebiliriz çünkü daha önce birçok kez Apple’ın jailbreak ile gerçekleştirilmiş işlemleri daha sonra iOS’e eklediğini gördük. Buna en son örnek olarak 3G/LTE bağlantısı üzerinden Face Time konuşması yapılmasını verebiliriz.
Hatırlarsanız iPhone 4 ile hayatımıza giren Face Time ilk etapta sadece Wi-Fi bağlantısı üzerinden kullanılıyordu ancak serbest geliştiriciler bunun önüne geçip 3G bağlantısı ile Face Time yapmayı mümkün hale getirdiler ve Apple da daha sonra bunu kendisi işletim sistemine ekledi. Burada bir yanlış anlaşılma olmasın diye şunu da ekleyelim bu örneği vermemizdeki sebep Apple‘ın teknik anlamda yetersiz olduğu için Cydia‘yı takip ettiği gibi anlaşılmasın sadece Cydia‘da yer alan yenilik ve düzenlemeleri takip edip bunları kendinin de geliştirdiğini göstermek için bu örneği sizlere sunduk.
DEZAVANTAJLARI NELER?
Şimdi de biraz bu işlemin dezavantajlarından bahsedelim. Sizin de tahmin edebileceğiniz gibi bu kadar özgür bir sistem tamamen mükemmel olamıyor bu yüzden de bazı sorunlar ortaya çıkıyor.
İlk olarak tabi ki Apple‘ın jailbreak yanlısı olmamasının sebebi olan stabilite ve güvenlik sorunu yer alıyor. Bu işlem ile sisteminizi açık hale getirdiğiniz için dış saldırılara daha açık oluyorsunuz ve kötü niyetli yazılımlardan etkilenme ihtimaliniz artıyor. Ayrıca bu işlem ile yüklediğiniz yazılımlardan arka planda sürekli çalışması gerekenlerin işlemci ve RAM tüketimini arttırdığı için cihazınızın pil ömrünü de etkileyeceğini belirtelim.
Karşılaşabileceğiniz bir diğer sorun ise “Safe Mode”. İşlemi gerçekleştirdikten sonra cihazınız zaman zaman güvenli moda geçebiliyor. Güvenli moddan çıkmak son derece kolay olsa da cihazınız sürekli güvenli moda geçerse bunun can sıkabileceğini belirtelim.
Bir diğer dezavantaj ise jailbreakli cihazınızı günceller ya da geri yüklerseniz bu işlemler sırasında yedekten geri dönüş yapmanın çok performanslı çalışmayacağını belirtelim.
BU İŞLEM YASAL MIDIR? CİHAZIN GARANTİSİNİ ETKİLER Mİ?
Jailbreak ilk gerçekleştirildiğinde illegal bir işlemdi ancak daha sonra Amerika‘da Electronic Frontier Foundation, Apple ile yaptığı hukuksal mücadeleyi kazandı ve işlem tamamen yasal oldu.
Garanti konusuna gelecek olursak bu konuda birçok iddia ve ülkemizdeki farklı servislerin farklı davranışları olmakla beraber sizinle paylaşmak istediğim bir nokta var. Geçtiğimiz günlerde bu yazı için Apple‘ın Amerika internet sitesi üzerinden destek talep edip bu soruyu onlara yönelttim ve onlardan aldığım cevap cihazı teslim ettiğinizde kendilerinin restore edip fabrika ayarlarına döndüklerini ve bu işlem sonrasında garanti süresi boyunca cihazın garantisini devam ettiğini ilettiler. Bu yanıt Türkiye‘de şu anda teknik servis hizmeti veren firmalar için de geçerli olur mu tam bir şey diyemiyorum ama Apple tarafında durumun böyle olduğunu belirtebilirim.
SONUÇ
Şöyle bir toparlamak gerekirse ilk olarak bu işlemin korsan yazılım yüklemek demek olmadığını ve cihazı daha da özgürleştirmek için yapılan bir işlem olduğunu belirtelim. Ancak tabi ki de bu işlem getirdiği avantajlardan yararlanan kullanıcılar gerek App Store‘da gerek Cydia‘da yer alan uygulamaları korsan olarak cihazlarına yükleyebiliyorlar ancak biz bunu kesinlikle önermiyoruz.
“Jailbreak yapmalı mı yapmamalı mı?” sorusuna yanıt verecek olursak. Bu sorunun yanıtının kesinlikle kişiden kişiye değişeceğini belirtelim. Eğer jailbreak yapıp sadece korsan yazılımı yükleyecekseniz tabi ki yapmayın, uygulamaları satın alma yoluna gidin. Eğer illa “Kredi kartımı Apple’a vermek istemiyorum, bir kere sisteme kart bilgilerimi girsem kendimi tutamam” diye düşünüyorsanız da iTunes hediye kartları bu noktada işinizi görecektir. O yüzden korsan yazılım için jailbreak yapmayın ancak ben illa özgür iOS istiyorum ve getirdiği dezavantajlar umrumda değil diyorsanız yapabilirsiniz. O yüzden olay sizin iOS’den ne beklediğinizle alakalı.
Dilim döndüğünce jailbreak işleminin ne olduğunu açıklamaya çalıştım ancak atladığım ya da eklenmesinin hoş olacağını düşündüğünüz detaylar varsa iletişim bölümünden bunları iletebilirsiniz. Diğer sorularınız için de SDN Forum‘da jailbreak ile ilgili birçok konu mevcut, her türlü desteği forumumuzdan alabilirsiniz.
