Birleşmiş Milletler, 21 Şubat Uluslararası Anadil Günü vesilesiyle her yıl dil çeşitliliğinin anlam ve önemine dikkat çekiyor. Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü'nün (UNESCO) tahminlerine göre, bugün dünya çapında 6 bin dil konuşuluyor. Bunların 2 bin 500'ünün varlıkları ise tehdit altında.
TÜRKİYE’DE KAYBOLAN DİLLER
Fransız Ulusal Bilimsel Araştırmalar Merkezi'nde görev yapan ve Alman Tehdit Altındaki Diller Derneği üyesi olan Katharina Haude, "Tehlikenin en önemli sinyallerinden biri ebeveynlerin çocuklarıyla kendi dillerini konuşmuyor olmaları" dedi.
Bir dil öldüğü zaman onunla ilgili çok kavramda yok olup gidiyor. Türkiye’de de birçok dil, bu tehlikeyle karşı karşıyadır. Bu dillerden bazıları; Romanca, Batı Ermenicesi, Hemşince, Lazca, Pontus Yunancası, Abazaca, Suret.
UNESCO; Adigece, Abhazca, Kabar-Çerkes dilleri ve Zazaca'yı da "kırılgan" diller kategorisinde görüyor.
Dil çalışmaları ve envanterinde bir diğer önemli kaynak olan Ethnologue adlı internet sitesi ise Türkiye'de hali hazırda konuşulmakta olan 39 dil olduğunu yazıyor.
30 BİN DİL YOK OLDU
Ayrıca dünyanın dört bir yanında da kaybolmuş veya Gagavuz, Aborjin dili, Wampanoag Kabilesi Dili gibi kaybolmaya yüz tutmuş binlerce dil var. Dil bilimcilere göre ise son 5 bin yıl içerisinde en az 30 bin dil doğup yok oldu.
BİR DİL YOK OLMAKTAN NASIL KORUNABİLİR?
Araştırmacılar ve hükümetler, dünya çapında kültürün vazgeçilmez bir parçası olan dili koruma yoluna gidiyor.
UNESCO kılavuzunda bu sorunun yanıtı şöyle; "Bir dili yok olmaktan koruyabilmek için yapılabilecek en önemli şey insanların o dili konuşabilmesi ve çocuklarına öğretebilmesi için uygun koşulları yaratmaktır.”
Dünyanın çeşitli yerlerinden, nesli tükenmekte olan bazı dillere örnekler:
1-TAOS
New Mexico, Taos Pueblo’da konuşulan Taos; şu anda sadece 800 yerli konuşucu aracılığıyla hayatta. Taos dilini konuşanların önündeki engel, İspanyolcadır. Genç nesil, giderek küreselleşen dünyada İspanyolcaya daha çok önem vermektedir.
2-AMAHUACA
Bu dil, Peru ve Brezilya’da da görülür. Ancak şu anda dil, sadece 500 veya daha az kişi tarafından konuşmaktadır. Bu dilin koruma sorunları oldukça fazla; şu anda herhangi bir okulda resmi dil olarak öğretilmemektedir.
3-SENECA
Seneca kabilesi, Iroquois Konfederasyonu’nun 6 milletinden biridir ve Kanada ile ABD arası bir bölgededir. Dili konuşan genç kuşağın çok az üyesi vardır. Bu dili koruma çabaları sürmektedir. Bu dili dünya üzerinde 100 kişi ancak konuşmaktadır.
