Evrenin ne kadar hızlı genişlediğini ölçmek, kozmolojinin en büyük sorularından biri. Ancak bilim insanları yıllardır bu soruya verdikleri yanıtların birbirini tutmadığını fark etti. “Hubble Gerilimi” olarak bilinen bu çelişki, belki de Samanyolu Galaksisi'nin dev bir kozmik boşluğun içinde yer almasıyla açıklanabilir.
İngiltere’deki Portsmouth Üniversitesi'nden kozmolog Indranil Banik liderliğindeki araştırma ekibi, bu olasılığı baryon akustik salınımlar (BAO) adı verilen, evrendeki eski ses dalgalarının izlerine bakarak test etti.
KOZMOLOJİK YANKILAR: EVRENİN İLK SESİ
Evrenin henüz bebeklik döneminde, plazma hâlindeki madde içinde oluşan basınç dalgaları, zamanla galaksilerin ve yapıların dizilimini belirleyen izler bıraktı. Bu izler, birer “kozmik yankı” olarak milyarlarca yıl boyunca varlığını sürdürdü. İşte bu yankılar, BAO olarak biliniyor ve gökbilimciler için birer cetvel gibi çalışıyor.
Banik ve ekibi, son 20 yıl boyunca kaydedilen BAO verilerini detaylı bir şekilde inceledi. Eğer Samanyolu, ortasında bulunduğu varsayılan devasa boşluğun içinde yer alıyorsa, bu boşluk BAO desenlerinde ölçülebilir bir bozulma yaratmalıydı. Araştırmacılar tam da bu türden bir sapmayı tespit etti.
BOŞLUKLAR EVRENİ YANILTABİLİR
Samanyolu’nun yaklaşık 2 milyar ışık yılı çapında, evrenin ortalama yoğunluğundan %20 daha seyrek bir bölgede yer alması ihtimali, ölçüm hatalarını açıklayabilir. Banik, “Eğer galaksimiz düşük yoğunluklu bir boşluğun merkezindeyse, çevredeki maddeler dışarıya doğru çekilir. Bu da yerel ölçekte genişleme hızının daha yüksekmiş gibi görünmesine yol açar,” diyerek durumu özetliyor.
HUBBLE GERİLİMİNE ÇÖZÜM: BELKİ DE YANLIŞ YERDEYİZ
Kozmik mikrodalga arka plan ışınımı gibi uzak kaynaklarla yapılan ölçümler, evrenin genişleme hızını 67 km/s/megaparsek olarak gösterirken, daha yakın yıldız ve süpernova gözlemleri bu değeri 73 km/s/megaparsek civarında buluyor. Araştırmacılar, kozmik boşluk teorisinin bu çelişkiyi azaltabileceğini söylüyor. Hatta yapılan hesaplamalara göre, bu modelin doğruluğu, klasik modele göre 100 milyon kat daha olası görünüyor.
ŞİMDİ SIRA YEREL TESTLERDE
Elde edilen sonuçlar, Hubble geriliminin ciddiyetini istatistiksel olarak azaltarak yeni bir ufuk açtı. Banik ve ekibi, şimdi gözlemleri daha da detaylandırmak ve bu boşluğun gerçekten var olup olmadığını doğrulamak için yerel uzay yapıları üzerinde çalışmayı planlıyor.
Belki de evrenin sırları, görkemli galaksi kümelerinin değil, aradaki görünmeyen boşlukların içinde gizlidir.
