İlyas Bazna kimdir, Çiçero lakaplı İlyaz Bazna tarihte ne zaman yaşadı aslen nereli?

İlyas Bazna’nın hayatının anlatıldığı Çiçero filmi bu akşam TV’de yayınlanacak. Bu akşam ekranlara gelecek olan Çiçero filminin başrollerini Erdal Beşikçioğlu ve Burcu Biricik paylaşıyor. 2. Dünya savaşı sürecinde önemli rol üstlenen Çiçero lakaplı İlyaz Bazna, İngilizlerden nefret etmiş ve onlarla mücadele etmiştir. Vizyona girdiği dönemde herkesin beğenisini kazanan Çiçero filminin hikayesi merak konusu oldu. Peki İlyas Bazna kimdir, Çiçero lakaplı İlyaz Bazna tarihte ne zaman yaşadı aslen nereli?

İlyas Bazna kimdir, Çiçero lakaplı İlyaz Bazna tarihte ne zaman yaşadı aslen nereli?

Çiçero lakabıyla tanınan ünlü casus Elyasa Bazna (Türkçe’de İlyas Bazna), 1904 yılında Osmanlı İmparatorluğu’na bağlı Priştine’de doğdu. 21 Aralık 1971’de Almanya’nın Münih kentinde vefat etti. Arnavut asıllı olan Elyasa Bazna İkinci Dünya Savaşı’nın en önemli casuslarından biriydi. Nam-ı diğer Çiçero, savaş sırasında Almanya adına casusluk yaptı. İlyas Bazna’ya, ünlü Romalı filozof ve hatip Çiçero’ya atıfla, Çiçero lakabının verilmesinin nedeni, güzel ve çok konuşan bir insan olmasıdır.

Onun bir casus olarak önemi ise savaş sırasında Ankara’da bulunan İngiliz Büyükelçisinin uşağı olması, yani büyükelçinin çok yakınında yer almasıdır. Bazna, büyükelçilikteki bu pozisyonu sayesinde önemli bilgilere ulaşmaya başlamış; büyükelçiye gelen gizli dokümanların fotoğraflarını çekmiştir.

Daha sonra bu belgeleri satmak üzere Almanlarla anlaşmıştır. Bazna’nın eskiden Alman büyükelçiliğinde de çalışmış olması, Almanlarla iletişim kurmasını ve anlaşmasını kolaylaştırmıştır.

Ancak iddialara göre Almanlar, İlyas Bazna’ya ilk etapta güvenmemiş ve gönderdiği belgeleri dikkate almamıştır.

Bunun en önemli örneği Normandiya çıkarmasıdır. Bazna’nın Normandiya Çıkarması hakkında gönderdiği belgeleri dikkate almayan Almanlar, belgelerin doğru çıkmasının ve çıkarma sonucunda büyük kayıplar vermelerinin bir sonucu olarak onu yani Çiçero’yu dikkate almaya başlamışlardır.

Almanlar, İlyas Bazna’ya bu casusluk faaliyetinin bir karşılığı olarak yüklü miktarda İngiliz sterlini ödediler.

Çiçero, yaklaşık altı ay süren casusluğu sırasında dört yüzün üzerinde gizli belgenin fotoğrafını Almanlara satarak, yaklaşık 300,000 pound para kazandı. Ancak bu paralar sahteydi.

Paraların sahte çıkması nedeniyle Almanya’yı savaş sonrasında mahkemeye veren Bazna, bu davayı kazandı. Ancak aldığı tazminat çok düşük bir miktardı.

1960’larda ise I was Cicero (Ben Çiçero’ydum) adıyla bir kitap yazarak, bu casusluk faaliyeti sırasında yaşadığı anılar sayesinde az da olsa bir miktar para kazanmayı başardı.

İlyas Bazna’nın başrolünde yer aldığı bu olay, “Çiçero Olayı” olarak istihbarat tarihinde önemli bir yer edindi ve olayla ilgili pek çok iddia ortaya atıldı. Örneğin Çiçero’nun Milli İstihbarat Teşkilatı adına çalıştığı, ya da savaş sırasında ikili oynadığı yani hem İngilizlere hem de Almanlara çalıştığı gibi tam olarak aydınlatılamayan birtakım iddialar bulunmaktadır.

İlyaz Bazna’nın anılarına yer verdiği kitabı “Ben Çicero’yum”, 1951 yılında “5 Fingers” adıyla sinemaya uyarlandı. Filmin neredeyse tamamı Ankara ve İstanbul’da çekildi.

Elyasa Bazna’nın hayatını konu alan bir diğer film ise, 2019 yılının 18 Ocak 2019 tarihinde vizyona girdi. İlyas Bazna’yı Erdal Beşikcioğlu’nun canlandırdığı bu filmi, Serdar Akar yönetti.