DEMET İLCE / MUHABİR
İnsanların okyanusa atladıkları anda, fırtına sırasında, yağmuru veya deniz suyunu hissedebilmeleri çok basit gibi görünüyor. Peki vücudumuz aslında cildimizdeki suyu "hissedebiliyor mu?"
Görünüşe göre cevap hayır; en azından teknik olarak, çünkü vücudumuzda sıvıları tespit etmek için özel olarak sensörler yok. Bunun yerine, ıslandığımızda bizi bilgilendirmek için diğer sensörlerden oluşan bir kümeye güveniyoruz.
İnsan vücudunda somatosensoriyel sistem olarak bilinen bir nöron ağı, dokunduğumuz şeyleri işlememize yardımcı olur. Mekanoreseptörleri ve termoreseptörleri içeren bu özel nöronlar, dokunsal bilgilerin deriden beyne iletilmesinden sorumludur, nesneleri hissederek tanımamıza ve farklı dokuları veya sıcaklıkları tespit etmemize olanak tanır.
Ancak insanlar, hamamböcekleri ve bal arıları gibi diğer hayvanların suyu veya ortamın nem ve rutubetindeki değişiklikleri tespit etmesini sağlayan nem alıcılardan yoksundur. Bunun yerine, insan hareketi sinir bilimi yardımcı doçenti Jonathan Samir Matthis, "mevcut kanıtların birikimine dayanarak, söz konusu yüzeyde suyun bulunup bulunmadığına dair bir tahmin geliştiriyoruz, bu da bu karmaşık, çok boyutlu şeye benziyor." dedi.
Sıvıları tanımlamak için insanlar görsel uyaranlardan ve dokunsal hislerden yararlanır. Örneğin, lavaboda suyun ellerinizin üzerinden aktığını görüyorsunuz ve duş sırasında yüzünüze çarpan damlacıkların hissini hissediyorsunuz. Ancak çok sayıda araştırmaya göre, insanların suyu derisinden algılamak için kullandıkları en önemli ipucu sıcaklıktır.
Birleşik Krallık'taki Southampton Üniversitesi'nden çevresel ve duyusal fizyolog Davide Filingeri, "Cildinizde bir miktar nem varsa, muhtemelen cildinizden buharlaşacak ve bu sizi serinletecektir" dedi. İnsanların ıslaklığı nasıl işlediğine dair araştırmaların çoğuna öncülük etti. Sonuç olarak insanların serinlik hissini ıslaklığın varlığıyla ilişkilendirmeye şartlanmış olabileceğini söyledi.
Bu, dışarıdaki çamaşırların kuru olup olmadığını, havanın da soğuk olup olmadığını anlamanın neden zor olduğunu veya soğuk metal bir sandalyede oturmanın neden bazen bir su birikintisinde oturuyormuş gibi hissettirdiğini açıklayabilir. Filingeri, 2013 yılında yaptığı bir araştırmada bu kafa karıştırıcı hissi teste tabi tuttu. Araştırma ekibi dokuz kişinin gözlerini bağladı ve her katılımcının ön koluna değişen soğuk sıcaklıklara sahip kuru bir sondayı bastırdıkları bir dizi deneme gerçekleştirdi. Dokuz katılımcıdan beşi, yaklaşık 32 Fahrenheit (0 Santigrat derece) civarında kuru uyaranların ıslak olduğunu algıladı; bu da bir şeyin nemli olup olmadığını anlamak için sadece sıcaklığa güvendiklerini doğruluyor.
"Beynin ıslaklık yanılsaması ile gerçek ıslaklık arasında ayrım yapacak hiçbir şeyi yok" dedi.
2014 yılında Filingeri, gözleri bağlı bir grup katılımcı üzerinde sıcak ve ıslak uyaranların etkisini test ettiği tam tersi bir deney gerçekleştirdi. Hiçbir bireyin cilt sıcaklığının 7,2 F (4 C) üzerindeki simülasyonların herhangi biri sırasında ıslaklığı algılayamadığını buldu.
Bu bulgulardan yola çıkan Filingeri, şu anda daha nefes alabilen ve terle daha iyi başa çıkabilen spor giysiler yaratmak için giyim tasarımcılarıyla birlikte çalışıyor. Ek olarak laboratuvarı, protezlerle ampütelerde termal duyuları yeniden sağlamak için İsviçre Federal Teknoloji Enstitüsü Lozan (EPFL) ile birlikte çalışıyor, böylece beyni kandırarak kayıp uzuvlardaki ıslaklığı "hissettirebilirler".
Filingeri, "Bu çalışmaların bazılarına yönelik pek çok ilginç klinik ve klinik dışı uygulama var" dedi.
