Dünyanın en yaygın parazitlerinden biri olan Toxoplasma gondii, beynin az sayıda hücresine yerleşse bile ciddi hasara yol açabiliyor. ABD'deki California Riverside Üniversitesi'nden bilim insanları tarafından yapılan araştırma, bu parazitin nöronlar arası iletişimde kilit rol oynayan "ekstraselüler vezikül" (EV) üretimini azalttığını ortaya koydu.
BEYİN HÜCRELERİNDE DİREKT ETKİ
Fare beyin hücreleriyle yapılan çalışmada, T. gondii ile enfekte olan nöronların daha az sayıda ve içeriği değişmiş EV ürettiği belirlendi. Bu da nöronların destek hücreleri olan astrositlerle kurduğu iletişimi bozuyor. Sonuç olarak, astrositlerin gen ifadesi değişiyor, bağışıklık sinyalleri artıyor ve fazla glutamatı temizleyen taşıyıcılar azalıyor. Glutamat birikmesi ise nöbet ve sinir hasarı gibi ciddi nörolojik sorunlara neden olabiliyor.
DAVRANIŞSAL ETKİLERİ MÜMKÜN MÜ?
T. gondii'nin özellikle farelerde, kedi idrarına karşı korkuyu bastırdığı ve böylece kedilere yaklaşmalarını sağladığı daha önce gözlemlenmişti. Bu sayede parazit, kedinin sindirim sistemine geçerek üreyebiliyor. İnsanlardaki etkileri hâlâ tartışmalı olsa da bu yeni çalışma, davranışsal etkilerin biyolojik temeli olabileceğini öne sürüyor.
YAYGIN BİR ENFEKSİYON
T. gondii enfeksiyonu dünya genelinde oldukça yaygın. ABD’de nüfusun %10-30’unun, bazı bölgelerde ise %80’e kadarının enfekte olduğu düşünülüyor. Genellikle çiğ ya da az pişmiş et tüketimi ve kedi dışkısıyla temas yoluyla bulaşıyor. Bağışıklık sistemi zayıf olanlar, yaşlılar, bebekler ve hamileler için ciddi risk oluşturuyor.
KORUNMA YOLLARI VE UMUT VERİCİ ARAŞTIRMALAR
Uzmanlar, eti iyice pişirmenin, sebzeleri yıkamanın ve kedi kumu temizliği sonrası elleri iyi yıkamanın büyük önem taşıdığını vurguluyor. Araştırma ekibinden Emma Wilson, “Eğer beyin kendi savunma sistemlerini nasıl devreye sokuyor öğrenebilirsek, en savunmasız insanları daha iyi koruyabiliriz,” diyor.
