Her dolunay aynı değildir. Ay’ı yeterince uzun süre takip ederseniz, onun gökyüzünde kuzeyden güneye doğru salındığını fark edersiniz. Bu olağanüstü hareket, doğal uydumuzun eşsiz yörüngesinin bir sonucudur.
2024’ün Aralık ayında, son 20 yılın en yüksekte görülen ‘Uzun Gece Dolunayı’ yaşanmıştı. Şimdi ise sıra Güney Yarımküre’de. Ay, 11 Haziran 2025’te dolunay evresine ulaşırken güney göklerinde zirveye çıkıyor.
AY’IN ÖZEL DÖNGÜSÜ
Ay’ın yörüngesi, Dünya'nın Güneş etrafındaki yörünge düzlemi olan ekliptiğe göre 5.15 derece eğiktir. Bu eğiklik, Ay’ın gökyüzünde 28.65 dereceye kadar kuzey ya da güneye sapmasına neden olur.
Bu döngü her yıl yaşanmaz. Yaklaşık 18.6 yılda bir gerçekleşen bu özel döneme ‘Büyük Ay Durağanı’ (Major Lunar Standstill) denir. Sonuncusu 2006’da olmuştu, bir sonraki ise 2025’te, 29 Ocak'ta Ay düğümleri üzerinden geçerken başlayacak.
Haziran 2025’teki dolunay, güneyde yaz gündönümüne yalnızca 10 gün kala gerçekleşecek ve Güney Yarımküre'de ‘Uzun Geceler Dolunayı’ gibi yüksek bir konumda gözlemlenecek. Ancak kuzeyin yüksek enlemlerinde, örneğin Alaska ya da Grönland’da Ay hiç doğmayacak.
NADİR BİR GÖKYÜZÜ OLAYI
Ayrıca Ay, dolunaydan önce 6 Haziran’da Spica, 10 Haziran’da ise Antares yıldızlarını güneydeki bazı bölgelerden geçerek örtecek. Temmuz ayında da Regulus’un örtülmesiyle, Ay'ın dört parlak yıldızdan üçünü kısa süre içinde örtmesi gibi nadir bir gökyüzü olayı gerçekleşecek.
Antik çağlardan beri Ay’ın bu tür hareketleri, zamanı ölçmek ve gökyüzünü anlamak için kullanılıyordu. İskoçya’daki Callanish Taşları’nın Ay’ın yükselip batışına göre hizalanmış olması da bunun bir göstergesi.
10-11 Haziran tarihlerinde geceleri gökyüzünü izlemeyi unutmayın. Nerede olursanız olun, o anki gözlem yeriniz sizin kendi küçük gözlemeviniz olabilir. Gökyüzü, hâlâ insanlığa göksel mekaniğin derslerini sunmaya devam ediyor.
