DİRİLİŞ POSTASI / NUSRET ODABAŞ
Orhan Gencebay. Arabesk müziği denildiğinde akla gelen isim. Ferdi Tayfur ve Müslüm Gürses. Yine arabesk müziğininin öncülerinden kabul edilen isimler. Arabesk müziği nereden geldi, kimler getirdi biliyor musunuz? Ya da isimleringi saydığımız sanatçılar arabesk müziğini Türkiye ile tanıştıranlar mıydı? Sizler için araştırdık.
1940 YILINDA İLK ARABESK ŞARKILAR
Türkiye’de ilk kez Arabesk türünde bir parça yapılması, 1940'lı yıllarda Haydar Tatlıyay ve diğer birkaç şarkıcı sayesinde oldu.
İlginç olan şu ki, 1938 yılında Arapça şarkılar yasaklanmış fakat bu müziği çalan Kahire Radyosu, Türkiye'de de çektiği ve sevilerek dinlendiği için bu yasak başarılı olmamıştı. Yani, Arabesk Türk halkı tarafından resmen istenmişti.
Haydar Tatlıyay, yaşadığı dönemin en iyi kemanilerindendir. 1890 yılında Serez'de dünyaya gelmiş 1963 yılında İstanbul'da vefat etmiştir. Arabesk müziği 1940'lı yıllarda hayatımıza sokan müzisyendir. pic.twitter.com/Jq23jSlu9d
— İzdiham (@izdihamdergi) March 19, 2022
1960’LI YILLARDA TÜRKÇE ARABESK
1960'lı yıllara gelindiğinde ise Adnan Şenses, Orhan Akdeniz, Ahmet Sezgin, Abdullah Yüce ve Hafız Burhan Sesyılmaz gibi sanatçılar, Araplardan alınan raks müziğini Türkçe şarkılar için kullanmış ve böylece Türkçe arabesk doğdu.
VE ORHAN GENCEBAY SAZI ELİNE ALIR
Ardından Orhan Gencebay gibi bazı şarkıcılar da arabeski rock’n roll müziği ile sentezledi. Hakkı Bulut ise Türk halk müziği formatına darbuka, bongo, hollo, keman gibi bazı batı müziği enstrümanları ekleyerek günümüz arabesk müziğinin temellerini atanlar arasında oldu.
Sonraları da . Müslüm Gürses, İbrahim Tatlıses, Ferdi Tayfur, Gökhan Güney, İbrahim Erkal ve Azer Bülbül gibi isimler bu müziği apayrı bir boyuta taşıdı.
BERGEN İLK KADIN İSİMDİ
Arabesk müziğin en öne çıkan kadın temsilcileri ise 80’li yıllarda Bergen ve Kamuran Akkor idi. Arabesk, zamanla kendi içinde bölünmüş ve arabesk pop, arabesk rock, arabesk rap gibi alt başlıklarla ayrıldı. .İncelendiğinde kulağa bir tuhaf gelen ancak kayda değer olan bir ayrıntı da var ki, o da bir zamanlar Selahattin Özdemir tarafından İngilizce arabesk projesi yapılmış olmasıydı…
ARABESK KÜLTÜRÜ
Bir doğu ve batı sentezi olarak anılan Arabesk, 1980'li yıllarda şehre göçün sonucu yaygınlaştı ve bilhassa da Orhan Gencebay şarkılarıyla kendisine halk arasında iyice yer edindi…
ORHAN GENCEBAY KİMDİR?
4 Ağustos 1944, Samsun doğumlu olan Orhan Gencebay ya da gerçek adıyla Orhan Kencebay, Türk besteci, ses sanatçısı, şair, enstrümanist, aranjör, müzik yapımcısı, müzik direktörü ve oyuncudur.
Arabesk müzik olarak adlandırılan, fakat kendisinin bu terimi "yanlıştır ve eksiktir" gerekçesiyle reddedip Serbest Türk müziği, özgür Türk müziği, serbest çalışmalar ve Gencebay müziği gibi kavramlarla adlandırdığı, 1960'larda yayılan Türk müziği tarzının yaratıcı ve öncülerindendir.
ORHAN GENCEBAY HAYATI
Orhan Gencebay , 4 Ağustos 1944'te ailesinin üçüncü çocuğu olarak Samsun'da doğdu. Müziğe 6 yaşında, Rus konservatuvarı mezunu ve aslen Kırım göçmeni eski bir opera sanatçısı olan klasik batı müzisyeni Emin Tarakçı'dan keman ve mandolin dersleri alarak başladı. 7 yaşında bağlama ve Türk halk müziği dersleri almaya başladı. 10 yaşında ilk beste çalışması olan Kara Kaşlı Esmerdi Kim Bilir Kimi Sevdi isimli eseri yaptı.
13 yaşında Türk Sanat Müziği ve tambur eğitimi almaya başladı. Ortaokul ve lise yıllarında Samsun, Edirne ve İstanbul musiki cemiyetlerinde yaylı tambur, THM cemiyetlerinde ise bağlama çaldı. Samsun ve İstanbul'da halk evlerinin kuruculuğunu yaptı. Kendi açtığı müzik dershanelerinde öğretmenlik yaptı. Çocukluk yıllarında en çok etkilendiği kişi zamanının bağlama üstadı Bayram Aracı'ydı. Gencebay'a o yıllarda bu nedenle küçük Bayram diyorlardı.
İlk profesyonel bestesi "Ruhumda Titreyen Sonsuz Bir Alevsin"i 14 yaşında yapan Orhan Gencebay, 16 yaşından itibaren caz ve Rock müziği ile ilgilenmeye başladı, batı nefesli sazlardan oluşan orkestralarda tenor saksofon çaldı. İstanbul'a gelerek, Türkiye'nin ilk konservatuvarı ve eski adı Dârülelhan olan İstanbul Belediye Konservatuvarı'na girdi, bir süre icra heyetinde bulundu.
1964 yılında TRT Ankara Radyosu sınavına girdi ve yüksek başarıyla kazandı. Fakat, sınavda usulsüzlük olduğu gerekçesiyle sınav iptal edilince, müzik çalışmalarına ara vererek askerlik sebebiyle İstanbul'a gitti. Vatani görevini Heybeliada'da bahriyeli olarak sürdürdüğü yıllarda merasim bölüğü bandosunda saksafon çalmaya devam etti. 1966'da TRT İstanbul Radyosu sınavlarına girdi ve iftiharla kazandı. Aynı yıl, Türkiye çapında yapılan bağlama çalma yarışmasında Arif Sağ ve Cinuçen Tanrıkorur ile birlikte derece aldı. TRT İstanbul Radyosu'nda 10 ay bağlama sanatçılığı yaptı. Kurumun müzikal anlayışının ilerlemeye elverişli ve özgür olmadığı gerekçesiyle 1967 yılında kendi isteği ile ayrıldı.
TRT'den ayrıldıktan sonra, Arif Sağ ile birlikte 1966-1968 arası dönemde Muzaffer Akgün, Yıldız Tezcan,Gülden Karaböcek, Ahmet Sezgin, Şükran Ay, Sabahat Akkiraz, Nuri Sesigüzel gibi birçok sanatçıya bağlama çaldı. Bu dönem içinde Kızılırmak Karakoyun, Ana, Kuyu gibi Türk filmlerinin müzik direktörlüğünü yaptı. İstanbul'daki halk evlerinde Abdullah Nail Bayşu, İsmet Sıral, Burhan Tonguç, Erkin Koray, Ömer Faruk Tekbilek, Vedat Yıldırımbora, Özer Şenay, Neşet Ertaş gibi sanatçılarla sık sık bir araya gelip müzik yaparak gelecekte kendi ortaya koyacağı müziksel sentezin ilk meyvelerini verdi. Ağlıyorum Yana Yana, Gönül bağları, Yıldız Akşamdan Doğarsın, Neredesin Leylâ'm gibi türkü plakları çıkardı. Sevemedim Karagözlüm, Sabır Taşı, Goca Dünya gibi besteleri çeşitli sanatçılar tarafından okunmaya, sanat dünyasında adı besteci ve bağlama virtüözü olarak duyulmaya başlandı.
ORHAN GENCEBAY PLAKLARI
Türkü plâklarından sonra, 1968 yılında ilk serbest çalışmalar plâğı Sensiz Bahar Geçmiyor-Başa Gelen Çekilirmiş'i çıkardı. Bundan sonra Topkapı Plak ve İstanbul Plak'tan seri olarak plaklar çıkarmaya devam etti. 1969 yılında çıkardığı Bir Teselli Ver-Yorgun Gözler 45'liği ile Türkiye çapında ün yaptı. Bestekâr ve enstrümanist kimliğinin yanı sıra, yorumcu kimliği ile ön plana çıkmaya başladı. Ben Eski Halimle Daha Mesuttum, Hor Görme Garibi, Severek Ayrılalım, Ümit Şarkısı, Sevenler Mesut Olmaz gibi plaklara imza attı.
1971 yılında ise İstanbul Plak'a ortak oldu. 1972 yılında Yaşar Kekeva ile birlikte Kervan Plak şirketini kurdu, şirketin yöneticisi oldu. Kervan Plak, Türkiye'nin ilk yerli sermayeli plak şirketiydi. Bünyesine Erkin Koray, Ajda Pekkan, Muazzez Abacı, Mustafa Sağyaşar, Ahmet Özhan, Kamuran Akkor, Semiha Yankı, Samime Sanay, Neşe Karaböcek, Bedia Akartürk, Nil Burak, Ziya Taşkent, Semiramis Pekkan, Ferdi Özbeğen, Gönül Yazar, Sezen Aksu gibi starları alan Kervan Plak, dönemin plak piyasasının en güçlü şirketlerinden biri oldu.
Orhan Gencebay, bugüne kadar 35 (31 sinema, 4 televizyon) filminde başrol oynadı, 90'a yakın filmde müzik direktörlüğü yaptı. 1000'den fazla bestesi bulunan Orhan Gencebay, bunların 300'e yakınını kendisi seslendirdi.
ÖZEL YAŞAMI
Beyaz Kelebekler grubununda eski solisti olan ses sanatçısı Azize Gencebay'dan boşanan Orhan Gencebay'ın Sevim Emre ile 30 yılı aşkın bir süredir resmî birlikteliği devam etmektedir. Oğlu Altan Gencebay hâlen Kervan Plak prodüktörlüğünü yürütmektedir.
