Denizlerde hayatın sürdüğü en önemli katman olan "fotik zon", yani güneş ışığının ulaştığı üst su tabakası, dünya genelinde daralıyor. Plymouth Üniversitesi’nden deniz biyoloğu Thomas Davies ve Exeter Üniversitesi’nden deniz biyokimyacısı Tim Smyth’in yürüttüğü araştırmaya göre, son 20 yılda okyanusların beşte birinde bu katman belirgin şekilde karardı.
Araştırmacılar, 2003–2022 yılları arasındaki NASA uydu verilerini kullanarak fotik zon derinliğindeki değişiklikleri modelledi. Sonuçlar ürkütücü: Dünya okyanuslarının yaklaşık %10’unda bu katman 50 metreden fazla daraldı. Hatta %2,6’sında bu azalma 100 metreyi aştı.
KUTUP BÖLGELERİNDE SIĞLAŞTI
Fotik zon, fotosentez yapan deniz canlılarının –fitoplanktonlar, deniz yosunları, deniz çayırları gibi– yaşaması için hayati önemde. Bu katmandaki ışık, aynı zamanda mercanlar, kabuklular, balıklar ve deniz memelileri gibi daha üst düzey canlılara da yaşam alanı sağlıyor. Derinliğin azalması, bu canlıları yüzeye daha yakın alanlarda kaynaklar için daha yoğun rekabete zorlayabilir.
Araştırma, ışığın suya dik açıyla girdiği ekvatoral bölgelerde daha derine ulaştığını, kutup bölgelerinde ise daha sığ kaldığını gösterdi. Ancak kararmanın yalnızca kıyı bölgelerinde değil, açık denizlerde –örneğin Gulf Stream’de ve kutuplarda– de belirginleşmesi, sorunun küresel boyutta olduğunu ortaya koyuyor.
HAYATİ İHTİYAÇLARI ETKİLEYEBİLME POTANSİYELİ VAR
Davies ve Smyth, bu kararmanın başlıca nedenleri arasında kıyılardan gelen besin yükü, organik madde artışı, sediment taşınımı ve iklim değişikliğine bağlı okyanus akıntısı değişikliklerini gösteriyor. Bu unsurlar suyun ışık geçirgenliğini azaltarak fotik zonun daralmasına yol açıyor.
Bilim insanları, “Denizlerde ışık kaybı, sadece ekosistemleri değil, insanların oksijen, balık ve iklim düzeni gibi hayati ihtiyaçlarını da etkileyebilir. Bu nedenle durum ciddi bir endişe kaynağı,” uyarısında bulunuyor.
