İngiltere’nin gizemli anıtı Stonehenge hakkında yıllardır süren tartışmalarda yeni bir döneme giriliyor. Son araştırmalar, anıtın iç halkasını oluşturan devasa "bluestone" taşlarının, yaklaşık 200 kilometre uzaklıktaki Galler’deki Preseli Dağları’ndan insanlar tarafından taşınmış olabileceğini gösteriyor.
Taşların her biri yaklaşık 3,5 ton ağırlığında – bu, iki sedan otomobilin toplamına denk geliyor. Araştırmacılar, bu taşların hiçbir şekilde buzullar tarafından sürüklenmediğini, insan eliyle bilinçli bir şekilde taşındığını öne sürüyor.
İNSAN EMEĞİYLE TAŞINAN TAŞLAR
Aberystwyth Üniversitesi’nden arkeolog Richard E. Bevins ve ekibi, taşların yüzeyindeki izlerin buzullar tarafından değil, insanların şekillendirmesiyle oluştuğunu belirtti. Özellikle 1924’te bulunan ve “Newall Kayası” olarak adlandırılan taşın, Stonehenge’deki 32d numaralı taştan kopmuş olabileceği tespit edildi.
“Bu taşların bu kadar uzak bir yerden buraya taşınması, olağanüstü bir planlama ve örgütlenme becerisini yansıtıyor,” diyor Bevins.
Araştırmada kullanılan jeokimyasal analizler, taşların Craig Rhos-y-Felin adlı bir kayalık alandan geldiğini doğruluyor. Bulgular “şüpheye yer bırakmayacak” kadar net.
KARŞIT GÖRÜŞ: BU TAŞLAR BUZUL KALINTISI MI?
Durham Üniversitesi’nden arkeolog Brian Stephen John ise bu görüşe katılmıyor. 2024 yılında yayımladığı bir çalışmada, taşların aslında batıdan gelen buzullar tarafından taşınan "glasyal erratik" (buzul kalıntısı) olabileceğini savundu.
Ancak Bevins ve ekibi buna şu şekilde yanıt veriyor:
“Eğer taşlar gerçekten buzullar tarafından taşındıysa, aynı tür taşlardan daha fazla bulunması gerekirdi. Ama böyle bir kanıt yok.”
TAŞLARIN SIRRI HALA ÇÖZÜLMEDİ
Nasıl taşındıkları tam olarak bilinmese de başka taşların da yüzlerce kilometre öteden getirildiği artık biliniyor. 2024’te yayımlanan başka bir çalışma, merkezde yer alan “Altar Stone”un İskoçya’dan, yaklaşık 750 kilometre uzaktan taşındığını ortaya koymuştu.
Tüm bu bulgular, Neolitik insanın kas gücü, organizasyon yeteneği ve mühendislik becerileriyle neler başarabileceğinin çarpıcı bir kanıtı.
