Yurtdışına kaçırılan kültür varlıklarının iadelerinin sağlanması ve mevcut kültür varlıklarının korunması için alınması gereken tedbirlerin belirlenmesi amacıyla kurulan Meclis Araştırma Komisyonu Başkanı Mustafa İsen, geçen yıl 16 Kasım’da çalışmalara başlayan komisyonun yurt içinde ilgili muhataplarıyla yaptığı görüşmelerin ardından yurt dışı ziyaretlerine başladığını ve geçen hafta Almanya ile Danimarka’ya gittiklerini söyledi.
Türkiye’nin tarihi eser konusunda önemli bir kaynak ülke, batı Avrupa ve ABD’nin de pazar ülkeler olduğunu belirten İsen, 19. yüzyıldan bu yana Türkiye’den batı Avrupa ve ABD’ye eser kaçakçılığı akışı olduğunu dile getirdi.
Eser kaçakçılığının kamuoyunda vicdani bir suç gibi telakki edilmediğine dikkati çeken İsen, “Vatandaşımıza eserlerimizin korunması, kaçırılmasının engellenmesi, taş parçası gibi algılanmaması mesajının verilmek istiyoruz. O eserlerde binlerce yıllık kültür ve bilgi var. Mesela İstanbul’da Arkeoloji Müzesi’nde İbrani tarihinin en eski yazılı örneği var. Onun değeri İsrail için de Türkiye için de para ile pulla biçilebilecek bir şey değil.” diye konuştu.
Konya’nın Selçuklu ilçesi Beyhekim Mahallesi’ndeki Beyhekim Camii’nin çini mozaikli mihrabı, 1907’de Almanya’nın Konya Konsolosu Dr. J. H. Loytvedin tarafından onarım bahanesiyle numaralandırılarak yurt dışına kaçırılmıştı. Eser, hala Berlin’deki Pergamonmuseum (Bergama Müzesi)’da İslam Eserleri bölümünde sergileniyor ve Türkiye’ye iadesi için 1991’de Dışişleri Bakanlığı aracılığıyla başlatılan çalışmalar devam ediyor.
“KAPI BURADA, TOKMAK YURTDIŞINDA”
Yurt dışına da Türkiye’nin en üst düzeyindeki kurumu TBMM’nin bu işlerin takibinde olduğunun mesajını vermek istediklerini aktaran İsen, Türkiye’ye ait eserlerin artık ait oldukları topraklarda sergilenmesi gerektiğini anlatacaklarını vurguladı. Yurt dışında sergilenen Türkiye’ye ait eserlerin kültür elçiliği görevini gördüğünü belirten İsen, şunları söyledi:
“Eserler, uygarlığımızın ne kadar seçkin, ne kadar önemli, ne kadar dikkate değer olduğunun birer örnekleri. Beyhekim Camisi’nin mihrabı sökülmüş, götürülmüş ve bugün Almanya’da sergileniyor. Topkapı Sarayı’ndan bazı eserlerin sayfaları koparılmış, götürülmüş. Kitabın kendisi burada ama bazı sayfaları yok. Onlar Avrupa müzelerinde sergileniyor. Ya da bir müzeden kapı burada duruyor, kapı tokmağı götürülmüş. Bu gibi parçalanmış eserlerin süratle birleştirilmesi ve bu konuda karşılıklı bir mutabakatın oluşturulması noktasında değerlendirmelerde bulunduk. Tabi mahcuplar, açıkça sizin malınız orada, karşınızda sergileniyor. ‘Biz bunu daha iyi sergiliyoruz, bugüne kadar koruduk’ gibi kabul edilebilir olmayan mazeretler söyleniyor.”
Gelecek hafta da Fransa ile İngiltere’ye gideceklerini bildiren Mustafa İsen, komisyonun çalışmalarını mart ayında tamamlayacağını kaydetti.
