Evrenin dört bir yanından Dünya’ya ulaşan, ışık hızına yakın hızlarda hareket eden atom parçacıkları, bilim dünyasını yıllardır meşgul ediyor. Bu kozmik mermilerin kaynağı hâlâ tam olarak çözülememişken, yeni bir araştırma süpernovaların — yani yıldız patlamalarının — bu yüksek enerjili parçacıkların kaynağı olabileceğini yeniden gündeme getirdi.
1572 yılında gökyüzünde parlayan ve Tycho’nun Yıldızı olarak bilinen süpernova, bilim insanları için önemli bir ipucu kaynağı. Ancak 2023 yılında yapılan analizler, bu patlamanın beklenen düzeyde kozmik ışın üretmediğini ortaya koymuştu. Bu da süpernovaların yetersiz olabileceği şüphesini doğurmuştu.
ZAMANLAMA ÖNEMLİ
Ancak Almanya, İspanya ve İrlanda’dan araştırmacıların ortak çalışması, süpernovaların PeVatron adı verilen ve PeV (peta-elektronvolt) düzeyinde enerji üretebilen kozmik hızlandırıcılara dönüşebileceğini savunuyor. Anahtar unsur ise zamanlama.
Bilim insanlarına göre, bir süpernova patlamasından sonraki ilk 10 ila 20 yıl içerisinde, yıldızın çevresinde oluşan yoğun gaz kabuğu ve güçlü manyetik türbülans, parçacıkları olağanüstü hızlara çıkarabilecek kadar uygun bir ortam yaratıyor. Ancak bu pencere çok kısa: Sonrasında ortam seyrekleştiği için bu muazzam enerjiler artık üretilemiyor.
Belki de gelecekte patlayacak bir başka yıldız, bilim insanlarına PeVatron’ların gizemini tamamen çözmek için aradıkları fırsatı sunacak.
