Merve Dere/Muhabir
Son dönemde doğa aktivitelerine ilgi artarken, mantar toplama meraklılarına yönelik önemli bir uyarı yapıldı. Uzmanlara göre, doğadan topladığınız mantarları ayırt etmek hayati önem taşıyor.Dünya üzerinde kaç çeşit mantar olduğu hala bilinememektedir. Ancak on binin üzerinde mantar çeşidi kayıt altındadır. Bu mantar çeşitleri içinde yalnızca %1 kadarı ölümcül etkiye, %20’si ciddi zehirlenmelere yol açar. Bunların dışında kalan mantar çeşitleri ise yenilebilir mantar çeşitleri olarak kabul edilir. Peki yenilmeyen mantarlar nasıl anlaşılır? İşte zehirli ve zehirsiz mantarları ayırt etme yöntemleri:
- Genellikle zehirli mantarlar, parlak renklere sahip olur ve hoş bir görünüme sahip olmasına rağmen, dikkat çekici bir şekilde farklı olur... Şapka şekli ve kenarları dikkatlice incelenmelidir.
- Zehirli mantarlar genellikle belirgin bir koku salmaz, bu nedenle topladığınız mantarın kokusunu dikkatlice kontrol etmek önemlidir.
İyi bilinmeyen, yabani mantarların tüketilmesi ölüme varan ciddi sağlık sorunlarına neden olur. İşte en önemli zehirli mantar çeşitleri isimleri ve özellikleri:
ZEHİRLİ MANTARLAR
Amanita phalloides (Ölüm Meleği):
- Parlak beyaz renkte olan bu mantar, görünüşte masum olabilir ancak ölümcül zehir içerir. tüketildiğinde ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.
- Şemsiye benzeri bir kapağa ve ince bir sapın altına sahiptir. Kapağı genellikle yeşilimsi, sarımsı veya beyaz renkte olabilir.
- Özellikle sarımsı-yeşilimsi renkteki halkası bu mantarın tanınmasını sağlar.
- Karaciğer, böbrekler ve diğer organlarda ciddi hasarlara neden olan zehirli bir madde içerir
Amanita muscaria (Kızıl Renkli Zehirli Mantar):
- Genellikle kırmızı renkli şapkası ve beyaz benekleri ile dikkat çeker. Zehirli etkileri nedeniyle dikkatli yaklaşılmalıdır.
- Parlak kırmızı renkte veya sarıdan kırmızıya kadar değişebilen kapakları vardır.
- Beyaz lekelerle kaplı olabilir ve sarımsı veya beyaz bir sapı bulunur.
- Zehirli olabilir ve tüketildiğinde baş dönmesi, mide bulantısı ve diğer zehirlenme belirtilerine neden olabilir. Ancak ölümcül değildir.
Galerina marginata:
- Küçük boyutlarına rağmen oldukça zehirli olan bu mantar, özellikle diğer mantarlarla karıştırılabilecek bir görünüme sahiptir.
Lepiota bruneoincarnata:
- Halk arasında "Satan's bolete" olarak bilinir ve zehirli bir mantar türüdür.
- Koyu kahverengi renkte kapaklara sahiptir.
- Zehirli maddeler içerir ve tüketildiğinde ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir ve ölümcül sonuçlar doğurur.
Omphalotus olearius (Zeytin Renkli Ay Mantarı):
- Turuncu renkte parlak kapakları ve genellikle beyaz renkte ince bir sapı vardır.
- Zehirli ve sindirilemezdir, tüketildiğinde ciddi zehirlenmelere neden olabilir.
- Gece parlayabilen bir özelliği vardır ve bazen "ay mantarı" olarak adlandırılır.
ZEHİRSİZ(YENİLEBİLEN MANTARLAR)
Selenyum, potasyum, bakır gibi mineraller ve C vitamini, D vitamini, B grubu vitaminler içeren mantar; antioksidan bileşenleri ile de oldukça sağlıklı bir besindir. Antioksidan ve antiinflamatuar özellikleri ile ön plana çıkan mantar, bağışıklık sistemi hastalıklarından kalp hastalıklarına, kilo vermeden kansere kadar birçok özel durum için faydalıdır. İşte bizim için faydalı olan bazı mantar türleri:
Kültür Mantarı (Agaricus bisporus):
- Genellikle beyaz renkte olan kültür mantarları, kapakları açıldığında açık kahverengiye dönüşebilir.
- Tatlı ve hafif bir lezzete sahiptir.
- Çoğunlukla salatalarda, yemeklerde ve sandviçlerde kullanılır.
Portobello Mantarı:
- Olgunlaşmış kültür mantarıdır ve büyük boyutlara ulaşabilir.
- Yoğun bir etli dokuya sahiptir ve et gibi pişirilebilir.
- Tatlı ve hafif bir lezzete sahiptir.
Kuzugöbeği Mantarı (Morel Mantarı):
- Tırtıklı, gözenekli bir yapıya sahiptir.
- Ormanlık alanlarda yetişir ve genellikle ilkbaharda bulunur.
- Yoğun, zengin bir lezzete sahiptir.
Chanterelle Mantarı:
- Sarı veya turuncu renkte, etli bir yapıya sahiptir.
- Ormanlık alanlarda bulunur ve genellikle kavurma veya soteleme için kullanılır.
- Hafif tatlı bir lezzete sahiptir.
Enoki Mantarı:
- İnce beyaz sapları ve küçük, beyaz kümeleri vardır.
- Çiğ veya hafif pişirilmiş olarak tüketilebilir.
- Hafif, tatlı ve hafif çiğnenebilir bir dokuya sahiptir.
İstiridye Mantarı:
- İnce, geniş kapakları olan beyaz veya açık sarı renkte bir mantardır.
- Deniz ürünlerini anımsatan hafif bir lezzete sahiptir.
- Soteleme veya ızgarada kullanılabilir.
Shiitake Mantarı:
- Kahverengi renkte, geniş, etli kapaklara sahiptir.
- Yoğun bir lezzeti vardır ve Asya mutfağında sıkça kullanılır.
- Hem çiğ hem de pişmiş olarak tüketilebilir.
Porcini Mantarı:
- Büyük, kahverengi kapaklara ve kalın bir sap kısmına sahiptir.
- Yoğun, etli bir dokusu ve zengin bir lezzeti vardır.
- İtalyan mutfağında sıklıkla kullanılır.
Trüf Mantarı:
- Toprak altında büyüyen, özel bir aroma ve lezzete sahip mantar türüdür.
- Beyaz trüf ve siyah trüf olmak üzere farklı türleri bulunur.
- Genellikle çok değerlidir ve genellikle özel yemeklerde kullanılır.
