Alzheimer hastalığının tam olarak neye sebep olduğunu biliyoruz, ancak neyin neden olduğunu hâlâ kesin olarak bilmiyoruz. Yine de erken belirtilerini tespit etme konusunda ilerleme kaydediyoruz – belki de konuşma biçimimiz buna dâhil.
Boston Üniversitesi’nden bilim insanları, hafif bilişsel bozukluğu (MCI) olan kişilerin konuşma kalıplarını analiz eden yeni bir yapay zekâ algoritması geliştirdi.
Bu sistem, MCI teşhisi konan bir kişinin altı yıl içinde Alzheimer’a ilerleyip ilerlemeyeceğini %78,5 doğruluk oranıyla tahmin edebiliyor.
Ekip, 2024’te yayımlanan bu çalışmada, daha önce 1.000’den fazla kişinin ses kayıtlarıyla eğitilmiş modellerini geliştirdi. Yeni algoritma, 63–97 yaş aralığındaki 166 MCI hastasının ses kayıtlarının yazıya dökülmüş hâliyle eğitildi.
Araştırmacılar, bu hastalardan hangilerinin Alzheimer’a dönüştüğünü bildikleri için, makine öğrenmesi yaklaşımıyla konuşma transkriptlerindeki belirleyici ipuçlarını bulabildi. Bu sayede algoritma, daha önce hiç görmediği konuşma örneklerinden Alzheimer riskini tahmin edebilecek hâle geldi.
Tahminlerde yaş ve kişinin kendi beyan ettiği cinsiyet bilgisi de kullanılarak nihai bir risk skoru oluşturuldu.
Boston Üniversitesi’nden bilgisayar bilimci Ioannis Paschalidis, “Bu skoru, kişinin sabit kalma ya da demansa ilerleme olasılığı olarak düşünebilirsiniz. Altı yıl içinde ne olacağını tahmin etmek istedik ve bunu makul güvenilirlik ve doğrulukla yapabildiğimizi gördük. Bu, yapay zekânın gücünü gösteriyor,” dedi.
Alzheimer’ın henüz kesin bir tedavisi bulunmuyor, ancak erken teşhis; mevcut tedavilerin daha erken uygulanması, hastalığın ilerlemesinin yavaşlatılması ve klinik çalışmalara katılım için fırsat sağlıyor.
Bu yöntemin en dikkat çekici yanı ise; hızlı, ucuz, evde uygulanabilir ve özel ekipman gerektirmemesi. Sadece bir ses kaydı ile, hatta gelecekte bir akıllı telefon uygulaması üzerinden bile yapılabilecek.
Paschalidis, “Ne olacağını önceden tahmin edebilirseniz, ilaçlarla müdahale etme şansınız ve zaman penceresi artar. Böylece durumu stabil tutmaya ve daha ağır demans formlarına geçişi engellemeye çalışabilirsiniz,” diye ekledi.
Araştırmada kullanılan ses kayıtlarının düşük kaliteye sahip olmasına rağmen başarılı sonuç alındı. Daha net ve kaliteli verilerle, algoritmanın doğruluk oranının daha da artması bekleniyor.
