Alzheimer hastalığına karşı yürütülen savaşta heyecan verici bir gelişme yaşandı. Kaliforniya Üniversitesi (UCSF) ve Gladstone Enstitüleri’ndeki araştırmacılar, kanser tedavisinde kullanılan iki ilacın Alzheimer’a karşı da etkili olabileceğini ortaya koydu.
Araştırmada öne çıkan iki ilaç:
- Letrozol (genellikle meme kanseri tedavisinde kullanılıyor)
- İrinotekan (kolon ve akciğer kanseri tedavilerinde tercih ediliyor)
Her iki ilaç da ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından onaylı olduğundan, Alzheimer için insan deneylerine geçilme süreci daha hızlı ilerleyebilir.
BEYİNDEKİ GEN İFADESİNE YÖNELİK YAKLAŞIM
Araştırma ekibi, Alzheimer hastalığının beyindeki gen ifadelerini nasıl değiştirdiğini inceledi. Ardından, Connectivity Map adlı bir tıbbi veritabanı üzerinden bu değişimleri tersine çevirebilecek ilaçları taradı. Kanser tedavisi sırasında bu ilaçları kullanan hastaların Alzheimer'a yakalanma oranlarının daha düşük olduğu da tespit edildi.
Bilgisayarlı biyolog Marina Sirota, "Alzheimer’ın karmaşık yapısı nedeniyle tedavisi zordu ama hesaplamalı araçlarımız sayesinde bu karmaşıklığa doğrudan müdahale etme fırsatı doğdu" diyerek çalışmanın önemine dikkat çekti.
FARELERDE UMUT VEREN SONUÇLAR
Fareler üzerinde yapılan deneylerde, letrozol ve irinotekan birlikte kullanıldığında Alzheimer’ın neden olduğu bazı beyin değişikliklerinin geriye döndüğü gözlemlendi. Özellikle:
- Beyinde biriken zararlı tau proteinleri ciddi şekilde azaldı.
- Öğrenme ve hafıza testlerinde iyileşmeler görüldü.
Araştırmaya göre, letrozol nöronlar, irinotekan ise glia hücreleri üzerinde etkili olarak farklı hücre tiplerinde onarıcı rol üstleniyor.
KİŞİYE ÖZEL TEDAVİLERE KAPI ARALAYABİLİR
Araştırmanın öncülerinden sinirbilimci Yadong Huang, "Alzheimer genler ve proteinlerdeki çok sayıda değişikliğin birleşiminden kaynaklanıyor. Bu da tek bir hedefe odaklanan ilaç geliştirmeyi zorlaştırıyor" dedi.
Bu yeni yaklaşım, birden fazla hücre türünü hedef alarak daha etkili ve kişiye özel tedavilere kapı aralayabilir.
İNSAN DENEYLERİ İÇİN YOL HARİTASI HAZIR
İlaçlar şimdilik sadece farelerde denendiği için insanlarda etkili olup olmayacağı henüz bilinmiyor. Ayrıca, kanser tedavisinde kullanılan bu ilaçların yan etkileri de dikkate alınmalı. Ancak araştırmacılar, bu yaklaşımın hızla klinik çalışmalara taşınabileceğine inanıyor.
Dünya genelinde 55 milyondan fazla Alzheimer hastası bulunuyor. Önümüzdeki 25 yıl içinde bu sayının iki katına çıkması bekleniyor. Dolayısıyla, hastalığın ilerlemesini durduran ya da geriye çeviren her gelişme, küresel sağlık açısından devrim niteliği taşıyabilir.
