Dağların zirvesinden okyanusların dibine kadar dünyanın her yerinde tespit edilen mikroplastikler, artık insan beyninde de bulunuyor. Havadaki, sudaki ve yiyeceklerdeki bu mikroskobik plastik parçacıkları, daha önce akciğer, kalp ve plasenta gibi organlarda da görülmüştü. Araştırmalar, mikroplastiklerin kan-beyin bariyerini aşabildiğini ortaya koyuyor.
ABD’DE ÇARPICI ARAŞTIRMA
Şubat 2024’te Nature Medicine dergisinde yayımlanan bir çalışmada, 2016 ve 2023 yıllarında ölen toplam 52 kişinin beyin dokusu incelendi. New Mexico’da yapılan bu araştırma, yıllar içinde beyinlerdeki mikroplastik miktarının arttığını gösterdi. Çalışmayı yürüten toksikolog Matthew Campen, bir insan beyninde yaklaşık 10 gram plastik parçacığı – bir plastik kaşık ya da kullanılmamış bir pastel boya kadar – bulunabileceğini söyledi.
BİLİM DÜNYASINDAN UYARI: “KANIT YETERSİZ”
Ancak uzmanlar, çalışmanın küçük bir örneklemle yapıldığını ve sonuçların dikkatle değerlendirilmesi gerektiğini belirtiyor. İskoçya’daki Heriot-Watt Üniversitesi’nden toksikolog Theodore Henry, “Beyinde mikroplastik bulunması ilginç ama henüz bu parçacıkların sağlık üzerindeki etkisine dair güçlü kanıt yok” dedi. Avustralya’daki RMIT Üniversitesi’nden Prof. Oliver Jones ise “Varsayımlar, mevcut kanıtların çok ötesinde” diyerek temkinli olunması gerektiğini vurguladı.
KALP-DAMAR VE BEYİN ÜZERİNE BULGULAR
Daha önce New England Journal of Medicine’da yayımlanan bir çalışma, damar tıkanıklığı yaşayan hastaların plaklarında mikroplastik tespit etmiş ve bunun kalp krizi, felç ve ölüm riskini artırabileceğini göstermişti. Fareler üzerinde yapılan deneylerde ise mikroplastiklerin beyne ulaşarak nadir kan pıhtılarına yol açabildiği görüldü. Ancak uzmanlar, hayvan deneylerinden elde edilen verilerin doğrudan insanlara uyarlanamayacağını hatırlatıyor.
POLİTİKA KARARLARI BEKLENMEDEN ÖNLEM ÇAĞRISI
Dünya Sağlık Örgütü, 2022’de yayımladığı raporda, mikroplastiklerin insan sağlığı üzerindeki risklerine dair yeterli kanıt bulunmadığını açıkladı. Buna rağmen, Barselona Küresel Sağlık Enstitüsü, mikroplastiklere maruziyetin sınırlandırılması ve risk değerlendirme yöntemlerinin geliştirilmesi gerektiğini belirterek “Politika kararları için tam verileri beklemek lüksümüz yok” uyarısında bulundu.
