Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), sıkı para politikası sonrasında enflasyon beklentilerinde çıpalamanın güçlendiğini açıkladı.
TCMB Başdanışmanları Halil İbrahim Aydın, Eren Ocakverdi ve Araştırmacı Velihan Başpınar tarafından hazırlanan "Para Politikası ve Beklentilerin Çıpalanması" başlıklı analiz, Bankanın blog sayfası Merkezin Güncesi'nde yayımlandı.
Analizde, enflasyon beklentilerinin çıpalanmasının fiyat istikrarının sağlanmasında kritik bir rol oynadığı vurgulandı. Çıpalamanın ölçümüne ilişkin detaylı veriler ve bileşik göstergelere yer verilen çalışmada, sıkı para politikasının etkisiyle beklentilerde iyileşmeler yaşandığı ifade edildi.
ÇIPALAMA NASIL ÖLÇÜLÜYOR?
Çıpalamayı ölçmek için farklı göstergeler kullanıldığının belirtildiği analizde, ilk olarak Piyasa Katılımcıları Anketi'nde (PKA) yer alan 12 aylık enflasyon beklentilerinin TCMB'nin enflasyon tahminlerinden sapmasının hesaplandığı açıklandı. İkinci olarak, beklentilerin zaman içindeki oynaklığı ve katılımcılar arasındaki farklılıklar değerlendirildi.
Çıpalama ölçütlerini daha sağlıklı analiz edebilmek amacıyla bileşik gösterge oluşturulduğuna dikkat çekilen çalışmada, İktisadi Yönelim Anketi (İYA) ve Tüketici Eğilim Anketi (TEA) verilerinin de kullanılarak firmalar ve hanehalkı için ayrı göstergelerin hesaplandığı aktarıldı.
SAPMALAR VE OYNAKLIK AZALDI
Analizde, özellikle 2023 yılının ikinci yarısından itibaren uygulanan sıkı para politikasıyla birlikte, piyasa katılımcılarının enflasyon beklentilerinin TCMB tahminlerinden sapmasının azaldığı ve beklentiler arasındaki yayılımın daraldığı belirtildi. Ayrıca, oynaklık ölçütünün de gerileme eğilimine girdiği vurgulandı.
Çalışmada, "Fiyatlama davranışlarının bozulduğu yüksek enflasyon ortamında beklentiler daha sık güncellenebilir. Ancak yakın döneme bakıldığında, oynaklık ölçütünün gerileme eğiliminde olduğu gözleniyor" ifadeleri kullanıldı.
BEKLENTİLERDE YAKINSAMA SAĞLANDI
Katılımcıların beklentilerinin birbirine yakınlaştığına işaret edilen analizde, şu değerlendirmelere yer verildi:
"Anket katılımcıları arasındaki uzlaşının artması, beklentilerin çıpalanmasını destekliyor. Bu ölçüte göre yayılımın zaman içerisinde belirgin bir şekilde azaldığı, böylelikle farklı katılımcılara ait beklentilerin birbirine yakınlaştığı görülüyor."
FİRMA VE HANEHALKI DA ÇIPALAMAYA UYUM SAĞLIYOR
Analizde, piyasa katılımcılarına kıyasla firma ve hanehalkı kesimlerinin enflasyon beklentilerinin daha oynak ve yüksek seyrettiği ancak 2023 yaz aylarından itibaren bu gruplarda da çıpalama yönünde iyileşme görüldüğü kaydedildi.
"Bileşik çıpalama göstergesi her iki kesim için de 2021'in sonundan itibaren bozulurken, 2023'ün yaz döneminden itibaren toparlanıyor" denilen çalışmada, beklentilerin seviyesinde ve dağılımında iyileşmeler sağlandığı belirtildi.
FİYAT İSTİKRARI İÇİN ÇIPALAMA ŞART
TCMB'nin analizinde, sıkı para politikası ile sağlanan çıpalamanın devamının, fiyat istikrarının sağlanması ve sürdürülmesi açısından kritik olduğu vurgulandı. Çıpalama ölçütlerinde görülen iyileşmenin sürdürülebilmesinin, enflasyonla mücadelede başarıyı artıracağına dikkat çekildi.
Çalışmada, "Çıpalama ölçütlerinde görülen iyileşmenin önümüzdeki dönemlerde devam etmesi, fiyat istikrarının sağlanmasını ve sürdürülmesini destekleyecektir" ifadeleri kullanıldı.
