Glutene bağlı şikâyetlerin altında çölyak hastalığı ya da gluten intoleransı olabilir. Ancak bu iki durum birbirinden oldukça farklı sonuçlara yol açabilir.
ÇÖLYAK HASTALIĞI NEDİR?
Çölyak, bağışıklık sisteminin ince bağırsaklardaki sağlıklı hücrelere saldırdığı bir otoimmün hastalık. Her 70 Avustralyalıdan birinde görülen bu hastalık, gluten içeren besinlerle tetikleniyor ve bağırsaklardaki villus adı verilen besin emici yapıların zarar görmesine neden oluyor. Bu da uzun vadede besin emilimini bozarak yetersiz beslenmeye yol açabiliyor.
Gluten tüketen çölyak hastalarında ishal, karın ağrısı, şişkinlik gibi sindirim sorunlarının yanı sıra, baş ağrısı, yorgunluk, deri döküntüsü ve eklem ağrısı da görülebiliyor.
GLUTEN İNTOLERANSI NE DEMEK?
Gluten intoleransı (ya da tıbbi adıyla non-çölyak gluten hassasiyeti), çölyak hastalığındaki gibi bağırsak hasarı oluşturmadan benzer belirtilere yol açıyor. Ancak bağışıklık sistemi bu durumda devreye girmiyor. Semptomlar genellikle geçici oluyor. Bu nedenle, gluten intoleransı olanlar az miktarda gluten tükettiklerinde ciddi sonuçlarla karşılaşmazken, çölyak hastaları için durum çok daha hassas.
NASIL TESPİT EDİLİR?
Çölyak teşhisi için kişinin gluten tüketmeye devam etmesi gerekiyor. Kan testleri ve endoskopik biyopsi ile ince bağırsaktaki hasar araştırılıyor. Gluten intoleransı tanısı ise daha zor; çölyak ve buğday alerjisi elendikten sonra, bir diyetisyen eşliğinde yapılan uzun süreli glutensiz diyet denemeleri ile belirleniyor.
HERKES GLUTENİ BIRAKMALI MI?
Eğer çölyak ya da gluten hassasiyetiniz yoksa, glutensiz beslenme size faydadan çok zarar getirebilir. Gluten içeren tahıllar lif, B vitaminleri, demir ve folat gibi temel besin öğeleri açısından zengindir. Gereksiz yere gluten diyeti uygulamak, bu önemli besinlerden mahrum kalmanıza yol açabilir. Üstelik glutensiz ürünler hem daha pahalı hem de çoğu zaman daha fazla şeker, tuz ve yağ içerebilir.
NE YAPMALI?
Eğer gluten tükettikten sonra şişkinlik, mide ağrısı, ishal, baş ağrısı gibi belirtiler yaşıyorsanız, vakit kaybetmeden bir doktora başvurmanız öneriliyor. Kendi kendinize teşhis koymak yerine, uzman bir diyetisyen ya da gastroenterolog ile süreci yürütmek en doğru yol.
