Başlığa bakınca bir masal ülkesi çağrışımı yapıyor. Ancak burası gerçek bir ülke, adını kartaldan alan Arnavutluk. Avrupa’nın en küçük ülkelerinden birisi olan Arnavutluk, kırmızı zeminli çift başlı siyah kartallı bayrağıyla tarihe ve zamana meydan okuyor. Çift başlı kartal sembolünün kaynağının Sümerler olduğu söylenir. Orta Asya’da Türkler, Selçuklu Devleti, Erzurum, Konya gibi şehirlerimizin sembolü de çift başlı kartaldır.

Tarihi ve coğrafyasıyla bu güzel ülke, yaklaşık 500 yıl Osmanlı toprağı olmuştur. Arnavutluk’ta Osmanlı’dan arta kalan çok sayıda camii, medrese, kale, han ve hamam bulunmaktadır. Ne yazık ki bu eserlerin büyük çoğunluğu yok edilmiş kalanların bir kısmı ise metruk durumdadır.

Arnavutluk’ta en büyük tarih katliamını, Enver Hoca denen komünist yapmıştır. Enver Hoca, Arnavutluk’u dünyanın ilk ateist devleti ilan etmiştir. Nüfusun yüzde 70’den fazlasının Müslüman, yüze 20’nin Hıristiyan olduğu ülkede camiler ve kiliseler kapatılmıştır. Tiran’da var olduğu bilinen 60 camiden tek kalan Edhem Bey Camii ile Saat Kulesi ayaktadır ve bunlar şehrin sembolü olma özelliğini taşımaktadır. Daha önce gittiğimde camiyi oldukça bakımsız bulmuştum. Bu gidişimizde kuleyi ve özellikle camiyi pırıl pırıl buldum. Son cemaat mahallinde tamirat devam ediyor. Bu güzide eseri TİKA ihya ediyor. Revakları ve çiçekli süslemeleriyle çok zarif bir sanat eseri olarak yıllara meydan okumayı sürdürüyor.

Daha önceden tanıştığım kıymetli bilim adamı Erkan Erdemir’in, Maarif Vakfı’nın sahibi olduğu New York Üniversitesi’nde rektör olarak göreve başladığını tevafuk olarak karşılaşınca öğrendim. Üniversitenin Avrupa ve Balkan Araştırmaları Merkezi’nin bölgesel çalışmalar yapacağını ifade etti. Enstitünün müdürü Dr. L. Latifi Xhanari’nin Arnavutçadaki Türkçe Kelimeler Sözlüğü hazırladığını yakında basılacağını öğrendik. Lindita Hanım aynı zamanda Tiran Üniversitesi Filoloji bölümünde de ders veriyormuş. Arnavutçada 9000 Türkçe kelime varmış.  Müthiş bir hazine değil mi! Emeği geçen herkesi kutluyorum.

“Arnavutluk Camileri” kitabı

Arkeolog- Mimar Prof. Dr. Aleksander Meksi, 1992-1997 yılları arasında Arnavutluk’ta başbakanlık yapmış bir bilim adamıdır. Arnavutluk Camileri adlı bir kitap yayınlar. Bu kitabın Türkçeye kazandırılmasını arzu eder. Tiran Yunus Emre Enstitüsü Müdürü Ömer Osman Demirbaş konudan haberdar olur ve durumu Tiran Büyükelçimiz Murat Ahmet Yörük’e bildirir. Büyükelçimiz, çeşitli teşebbüslerde bulunur ancak sonuç alamaz. 2019 yılında Tiran Fuarı için gittiğimizde konuyu bize açtı. Ben de “önemli çalışma, İstanbul Ticaret Odası olarak biz kitabın Türkçesini basabiliriz.” dedim. Pandemi ve iletişim eksiklikleri nedeniyle çalışma uzun ve meşakkatli geçti. Sonunda Arnavut Camileri kitabının tanıtım toplantısını Tiran’da yapmak nasip oldu. Toplantıya kitabın yazarı Prof. Dr. Aleksander Meksi, Türkiye’nin Tiran Büyükelçisi Murat Ahmet Yörük, New York Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Erkan Erdemir, Tiran Ticaret Müşaviri Pelin Özdemir, Tiran Yunus Emre Enstitüsü Müdürü Ömer Osman Demirbaş, TİKA Tiran Koordinatörü Emine Gizem Başkan, Tiran Eğitim Müşaviri Metin Bulut, Maarif Vakfı Arnavutluk Genel Müdürü Mesut Özbaysar katıldı. Tanıtım toplantısına Arnavut luk akademisyenler, yayıncılar ve basın mensupları da yoğun ilgi gösterdiler.