Dünyanın en zorlu tuz göllerinde yaşayan tek hücreli bir mikrop, baskı altına girdiğinde kendini çok hücreli bir yapıya dönüştürebiliyor. Brandeis Üniversitesi'nden patobiyolog Theopi Rados liderliğindeki uluslararası bir ekip, bu olağanüstü yeteneği Haloferax volcanii adlı arkede keşfetti.
Arkea âleminin bir üyesi olan H. volcanii, görünüşte bakterilere benzese de aslında bizim de ait olduğumuz ökaryotlar ile daha fazla ortak özellik taşıyor. Çok hücrelilik ökaryotlarda yaygınken, bakterilerde nadir görülüyor. Arkealar arasında ise bu yeteneğe sahip olduğu bilinen yalnızca ikinci tür H. volcanii oldu.
BASINCA MARUZ BIRAKILDI
Araştırmada, bir jel yastığının altında 10 kPa basınca maruz bırakılan tek bir hücreli H. volcanii, yaklaşık 2,5 saat içinde yassılaşarak çok hücreli bir dokuya dönüşmeye başladı. Doğal ortamındaki basınca daha yakın olan 100 kPa'lık kuvvet uygulandığında ise, mikroplar daha büyük hücresel kümeler oluşturdu.
Bu dönüşümde, bitki ve mantarlardaki gibi sert bir hücre duvarı yerine, esnek ve hayvan hücre zarlarına benzeyen bir yüzey katmanının rol oynadığı belirlendi. Elde edilen doku, elastikiyeti ve hücre şekilleri bakımından hayvan dokularına benzer özellikler taşıdı.
Araştırmacılar, bu şaşırtıcı değişimin, çok hücreliliğin kökeninin düşündüğümüzden çok daha eski olabileceğini gösterdiğini belirtiyor. Arkeaların “ham” yapısının bile karmaşık biyolojik özelliklere evrilebileceğini ortaya koyuyor.
