Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Genel Kurulu, iklim değişikliğiyle mücadelede kritik öneme sahip olan İklim Kanunu Teklifi'nin görüşmelerine devam etti. Yapılan oylamada, teklifin 5 maddesi daha kabul edilerek yasalaşma yolunda önemli bir adım atıldı. Kabul edilen maddeler, iklimle mücadelenin finansmanı ve yasalara uymayanlara yönelik yaptırımlara ilişkin köklü düzenlemeler içeriyor.
İKLİMLE MÜCADELE İÇİN ÖZEL BÜTÇE
Kabul edilen en önemli düzenlemelerden biri, "yeşil dönüşüm" projelerini finanse etmek için oluşturulacak özel gelir mekanizması oldu. Buna göre;
· Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) kapsamındaki tahsisat satışlarından elde edilecek gelirler,
· Uluslararası karbon piyasalarından alınan katkı payları,
· Kanun kapsamında kesilecek idari para cezalarının %50'si gibi gelirler, doğrudan İklim Değişikliği Başkanlığı bütçesine "özel ödenek" olarak aktarılacak.
Bu kaynaklar, münhasıran sera gazı emisyonlarının azaltımı, iklim dostu yatırımlar ve yeşil dönüşüm faaliyetleri için kullanılacak. Gelirlerin %10'a kadarlık bir kısmı ise "adil geçiş" uygulamalarına ayrılabilecek.
Ayrıca, İklim Değişikliği Başkanlığı'na 10 milyon Türk lirası sermayeli bir döner sermaye işletmesi kurma yetkisi verildi. Bu miktar Cumhurbaşkanı kararıyla 5 katına kadar artırılabilecek.
YÜKÜMLÜLÜKLERE UYMAYANLARA AĞIR CEZALAR
Teklif, iklimle ilgili yasal yükümlülüklerini yerine getirmeyen tesislere yönelik caydırıcı olması hedeflenen yüksek miktarda idari para cezaları getiriyor. Öne çıkan bazı cezalar şöyle:
· Emisyon Raporunu Sunmayanlar: Doğrulanmış sera gazı emisyonu raporunu zamanında sunmayan tesislere 500 bin TL'den 5 milyon TL'ye kadar ceza verilecek. Bu ceza, Emisyon Ticaret Sistemi'ne dahil işletmeler için 2 kat uygulanacak.
· Ozon Tabakasına Zarar Verenler: Ozon tabakasını incelten maddeleri kullanan, ithal eden veya ticaretini yapanlara 2,5 milyon TL para cezası kesilecek.
· Florlu Sera Gazı İhlalleri: Bu gazları kurallara aykırı kullanan veya ticaretini yapanlara 2,5 milyon TL ceza uygulanacak.
· ETS Yükümlülüğünü İhlal Edenler: Yıllık emisyonu kadar tahsisatı teslim etmeyen işletmelere, eksik kalan her bir ton için piyasa fiyatının 2 katı kadar ceza verilecek. Yükümlülüğünü 3 yıl üst üste yerine getirmeyen işletmelerin ise emisyon izni iptal edilecek.
· Tek Bir Fiil İçin Üst Sınır: Her bir fiil için uygulanacak idari para cezası miktarı 50 milyon TL'yi geçemeyecek.
DENETİM YETKİSİ İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ BAŞKANLIĞI'NDA
Yasada yer alan yükümlülüklerin denetlenmesi ve idari yaptırım kararlarının verilmesi yetkisi, doğrudan İklim Değişikliği Başkanlığı'na verildi. Başkanlık, kurallara uymayan tesislerin faaliyetlerini, aykırılık giderilene kadar kısmen veya tamamen durdurma yetkisine de sahip olacak.
Teklifin 5 maddesinin kabul edilmesinin ardından TBMM Başkanvekili Celal Adan, birleşimi yarın saat 14.00'te toplanmak üzere kapattı.
