Fransa Ulusal Bilimsel Araştırma Merkezi (CNRS) ile ABD merkezli Nevada Çöl Araştırmaları Enstitüsü’ne (DRI) bağlı Buz Çekirdeği Laboratuvarı’ndan araştırmacıların öncülük ettiği bir ekip, Avrupa Alpleri’nde yer alan Mont Blanc sıradağlarındaki Dôme du Goûter Dağı’ndan çıkarılan buz çekirdeği üzerinde çarpıcı bir keşfe imza attı.
1999 yılında 40 metre uzunluğunda çıkarılan buz tüpü, son teknoloji analiz yöntemleri sayesinde ilk kez son buzul çağından günümüze kadar olan döneme ışık tutan eksiksiz bir kayıt sundu. Buz çekirdeği, atmosfer ve yağış kimyası açısından Alpler’in 12 bin yıllık tarihine dair detaylı bilgi veriyor.
ALPLER’DEKİ İLK BUZUL ÇAĞI KAYDI
DRI Buz Çekirdeği Laboratuvarı’ndan hidroloji uzmanı Joe McConnell, “İlk kez Alpler'e ait bu kadar kapsamlı bir atmosferik ve yağış kimyası kaydına sahibiz. Bu da, buzul ve buzul arası dönemleri kapsayan büyük iklim geçişlerine dair çok önemli veriler sunuyor” dedi.
Araştırmacılara göre, Avrupa’nın bu kadar kalabalık bir insan nüfusuna ev sahipliği yaptığı bir bölgeden elde edilen bu kayıt, kutup gibi daha uzak ve izole bölgelerden alınan çekirdeklerden çok daha anlamlı bilgiler sunuyor.
12 BİN YILLIK DEĞİŞİM: AVCILARDAN TARIMA
Buz çekirdeği, insanlık tarihinin dönüm noktalarına da tanıklık ediyor: Avcı-toplayıcı dönemlerden, tarımın yaygınlaşması ve hayvanların evcilleştirilmesine kadar olan süreci kapsıyor. Yaz aylarının buzul çağında günümüzden ortalama 3,5 °C daha serin olduğu, genel olarak Batı Avrupa’da ise 2 °C’lik bir sıcaklık farkı olduğu belirlendi.
VEJETASYON, RÜZGAR VE GÜNEŞ IŞINLARI ANALİZ EDİLİYOR
Buzdaki fosfor miktarlarını inceleyen araştırmacılar, binlerce yıllık bitki örtüsü değişimini ortaya çıkardı. Sıcak dönemlerde ormanların yayıldığı, modern dönemde ise kentleşme ve arazi kullanımı nedeniyle bu ormanların azaldığı saptandı.
Aynı zamanda deniz tuzu birikimlerine bakılarak rüzgar desenleri ve güneş ışınlarıyla ilişkili bulut oluşumları üzerine de çalışmalar yürütülüyor. Bu veriler, gelecekteki iklim modellerinin doğruluğunu artırmak için büyük önem taşıyor.
ÇEYREK ASIRLIK BUZ, YENİ TEKNOLOJİYLE ANALİZ EDİLDİ
Grenoble Alpes Üniversitesi'nden jeobilimci Susanne Preunkert, “Şu an yaşadığımız 10 bin yıllık sıcak dönemi ve öncesindeki buzul çağını kapsayan ilk buz çekirdeğini bulmak heyecan verici” sözleriyle keşfin önemini vurguladı.
25 yıl boyunca korunan buz çekirdeğinin yaşı, karbondioksit ve argon izotopları gibi kimyasal analiz teknikleriyle belirlenebildi.
GEÇMİŞİ ANLAMAK GELECEĞİ MODELLEMEK İÇİN ŞART
McConnell, “Eğer geçmişteki ve gelecekteki tüm iklim durumlarını anlamak istiyorsanız, doğru iklim değişkenliğini yakalayabilen modellere ihtiyacınız var. Bu modelleri değerlendirmek içinse gözlemsel verilere, yani buz çekirdeklerine ihtiyacımız var” diyerek çalışmaların bilimsel önemine dikkat çekti.
