Dünyanın manyetik kutupları doğası gereği zaman zaman yer değiştirir. Ancak Harvard Üniversitesi'nden jeofizikçi Natasha Valencic'in yürüttüğü son araştırma, bu değişimlerde insan etkisinin artık açıkça hissedildiğini ortaya koyuyor.
Valencic ve ekibi, dünya genelindeki 6.862 büyük barajda tutulan suyun, yer kabuğunun dönüş eksenini yaklaşık 1 metre kaydırdığını hesapladı. Bu değişim, dünya yüzeyindeki manyetik kuzeyin konumunu da etkiledi.
“Barajlarda suyu biriktirdikçe, okyanuslardan su çekiliyor ve bu da küresel deniz seviyesinin düşmesine yol açıyor,” diyen Valencic, aynı zamanda bu su kütlesinin gezegenin kütle dağılımını da değiştirdiğine dikkat çekiyor.
Araştırmaya göre, 1835’ten 1954’e kadar kuzey kutbu Avrupa ve Kuzey Amerika’daki barajlaşma nedeniyle Rusya’ya doğru 20 cm kaydı. Ardından 1954-2011 yılları arasında Asya ve Doğu Afrika’daki barajların etkisiyle 57 cm geriye, Kuzey Amerika’ya doğru kaydı.
Bu hareketlerin bilimsel adı "gerçek kutup kayması" (true polar wander). Bu, dünyanın iç çekirdeği sabit kalırken dış kabuğun iç katmanlar üzerinde hafifçe kayması anlamına geliyor.
Araştırma, barajların yalnızca manyetik kutupları kaydırmakla kalmadığını, aynı zamanda deniz seviyelerinin yükselmesini de yavaşlattığını ortaya koyuyor. İncelenen dönemde, barajlar küresel deniz seviyesi artışının dörtte birini, yani yılda yaklaşık 1.2 mm’lik bir kısmını engelledi.
Valencic, bu durumun olumlu bir etkisi olabileceğini kabul etmekle birlikte, “Barajların nereye inşa edildiği, gelecekte deniz seviyesindeki değişimin nasıl yaşanacağını da doğrudan etkiliyor,” diyerek uyarıyor.
İnsanlığın dünya üzerindeki etkisi artık sadece atmosferi ya da iklimi değil, gezegenin çekirdekten gelen işleyişini bile etkiler hâle gelmiş durumda.
