COVID-19 geçiren pek çok kişide görülen “beyin sisi” olarak adlandırılan dikkat, hafıza ve odaklanma sorunları, Alzheimer hastalığına benzer biyolojik izler taşıyor olabilir. Yale Üniversitesi’nden bilim insanları, SARS-CoV-2’nin sadece beyinde değil, gözlerin retina tabakasında da Alzheimer benzeri “amiloid beta” proteinlerinin birikimine neden olduğunu ortaya koydu.
GÖZLER, BEYİNDEKİ DEĞİŞİMLERİN AYNASI OLABİLİR
Retina dokusunun merkezi sinir sisteminin bir parçası olması nedeniyle, araştırmacılar bu bölgeyi inceledi. Yapılan analizlerde, COVID-19 geçiren kişilerin retinasında, Alzheimer hastalarında görülen türde amiloid beta birikimi gözlemlendi. Bu durum, beyin sisi semptomlarının nedenlerine ışık tutabilir.
VİRÜS GÖZ HÜCRELERİNE NASIL GİRİYOR?
Araştırmada, virüsün hücrelere girişinde etkili olduğu bilinen ACE2 ve NRP1 proteinlerine odaklanıldı. COVID-19 geçiren bireylerin retina hücrelerinde NRP1 yoğun şekilde görüldü. Bu da virüsün göze bu protein üzerinden giriş yaptığını gösteriyor. Özellikle NRP1’in, amiloid beta birikimini tetiklediği bulundu.
KORUYUCU BİR TEPKİ OLABİLİR
Çalışmayı yürüten Dr. Brian Hafler, amiloid beta proteinlerinin yıllardır Alzheimer’ın sebebi olarak görüldüğünü, ancak son bulgularla bu yapıların aslında beynin enfeksiyonlara karşı verdiği bir bağışıklık yanıtı olabileceğini belirtti. Hafler, “Bu bulgular, amiloid beta’nın aslında beyni virüslere karşı savunan doğal bir bariyer olabileceğini düşündürüyor,” dedi.
TEDAVİ UMUDU: NRP1 ENGELLEYİCİLER
Araştırmada, retinal dokuya koronavirüsün spike (çıkıntı) proteini verildiğinde amiloid beta seviyesi yükseldi. Ancak aynı dokuya NRP1 inhibitörü (engelleyici) eklendiğinde bu artış durduruldu. Bu sonuç, COVID-19 kaynaklı nörolojik sorunların tedavisinde NRP1 hedefli ilaçların umut vaat edebileceğini gösteriyor.
UZUN VADELİ ETKİLER ARAŞTIRILIYOR
Yale ekibi, COVID-19 geçirmiş kişilerin ileride Alzheimer hastalığına yakalanma riskinin artıp artmadığını anlamak için klinik çalışmalar yürütüyor. Amaçları, NRP1 gibi proteinleri hedef alan tedavi yöntemleriyle COVID’in uzun vadeli etkilerini önlemek.
