Kifâyet Özkul / Özel Haber
Kayseri'nin Bünyan ilçesi Elbaşı bucağı Karadayı köyünde inşa edilmiş olan Karatay Kervansarayı, 1240 yılında Selçuklu Veziri Celaleddin Karatay tarafından yaptırıldı.
Karatay Hanı, 13. yüzyılda şeklini almış olan sultan hanı planına göre yapılmıştır. Karatay Kervansarayı yazlık ve kışlık olarak iki bölümden oluşmaktadır. Yazlık kısmı avluludur. Kışlık kısmındaki avlunun üzeri ise kapalıdır. Çevresinde çeşitli mekânların yer aldığı avlulu büyük bölümle bunun arkasında bulunan ve daha küçük olan kapalı bölümden meydana geliyor.
Han duvarları ve örtü sistemi düzgün kesme taş kaplamaya sahip. Beden duvarları altısı köşelerde olmak üzere on sekiz adet kule ile desteklenmiştir. Giriş cephesinde demet pâye biçiminde örgülü destek kuleleri ve yıldız biçiminde köşe kuleleri, diğer cephelerde üçgen, sekizgen, dörtgen ve yuvarlak kesitli destek kuleleri bulunuyor.
Bereketin simgeleri
Kervansaraya, kuzeyinde bulunan iri saç örgülü kulelerinin bulunduğu taç kapısından girilmektedir. Bolluk, bereketin ve korunmanın simgeleri olan figürlerin yoğunlaştığı avlu taç kapının mukarnaslı kavsarasını kuşatan Rumi ve palmet kıvrımlı bitkisel bordürün içinde insan ve hayvan figürleri gizlidir.
Taç kapının nişinin her iki yanında, köşe sütunların küp başlıklarında sağda iki Arslan, solda iki kuş figürü bulunmaktadır. Bordur süslemelerinde, Rumiler arasında bir öküz başı, yuvarlak küçük bir insan başı gibi figürler göze çarpmaktadır. Ayrıca kavsaranın hemen altındaki karşılıklı iki küçük panoda insan başlı kuş siren kabartmaları ve aslan başları bulunmakta.
İhtişamlı ve abidevi
Klasik Selçuklu kervansarayları planında, bazıları yivli ve düğümlü olan takviye kuleleriyle bir kale gibi görünürken, ihtişamlı ve abidevi bir duruş sergilemektedir. Köşelerde ve taç kapının iki yanında bulunan yivli ve düğümlü payelerle yükseltilmiş olan ana cephesi, Selçuklu mimarisindeki yaratıcılığın doruk noktasıdır.
Kapının üzerinde bulunan kitabede şu ibarelere yer verilmiştir:
"Mülk Allah’ındır."
Dünya ve ahirette yegâne güç ve kuvvet sahibi ve sonsuza kadar baki olan ancak Allah'tır. En büyük Sultan, muazzam şehinşah -Allah gölgesini dünyada devamlı kılsın- dünya ve dinin yardımcısı, fatihler babası Keykubat oğlu, Keyhusrev zamanında Emiri'l-Mü'minin görevlisi tarafından H.638 (M.1240) yılında yaptırılmıştır."
Vakfın şartlarını bozanlara beddua
Kervansarayın içinde vakfın şartlarını bozanlar veya yerine getirmeyenler için de beddualar bulunmaktadır: "Her kim vakfımın şartlarından birini değiştirir, hükümsüzlüğe sürüklerse veya yerine getirmeye çekinirse günah onundur. Allah şüphe yok ki görür ve bilir. Vakfa dokunan veya onun şartlarını gerçekleştirmeden alıkoyan kimse; Tanrının, kitapların, meleklerin ve bütün insanların laneti Kıyamete kadar o kimse üzerinde olsun. Allah ona yeter. Her nefis kıyamet gününde farklı cezalara çarptırılacaktır."
"Tanrı ve ahirete (Kıyamet günü) inanan Halife, Sultan, Vezir, Seyit, Kadı, Müftü, Müntesip ve insanlardan diğer hiçbirine bu vakfı bozmak ve değerini düşürmek helal olmaz. Kim değiştirirse o zalimdir. Tanrı zalimler için ağır ceza ve kötülük hükmedeceği günde ona azabın kötüsünü ve ağır acısını tattırsın. Onun orucunu, namazını, zekâtını ne haccını, ne ibadetini, ne farzını, ne nafilesini, ne secdesini kabul buyurmasın."
Aslına uygun restore
Uzun yıllar köylüler tarafından depo olarak kullanılan Kervansaray, Vakıflar Bölge Müdürlüğü tarafından aslına uygun restore edilen yapı, vatandaşların konaklayabileceği, dinlenebileceği modern bir kervansaray olarak ziyaretçilerini bekliyor.
